صادرات استان اردبیل، فرصت ها و کشورهای هدف، مشاوره
چه فرصت هایی برای رشد صادرات استان اردبیل وجود دارد؟
✍ در این بخش قصد داریم شما را با ظرفیتها، فرصتهای بینظیر صادراتی، کشورهای هدف و افزایش صادرات استان اردبیل آشنا کنیم!
آنچه در این نوشته میخوانید:
معرفی استان اردبیل
اردبیل از استانهای شمال غرب ایران است که از شمال به جمهوری آذربایجان، از غرب به استان آذربایجان شرقی، از شرق به استان گیلان کوههای تالش و از جنوب به استان زنجان محدود می شود.
استان اردبیل دارای چهار اقلیم مدیترانهای گرم، مدیترانهای معتدل، کوهستانی سرد و معتدل است. این استان از مناطق سردسیر ایران است که بین پنج تا هشت ماه سال سرد است. از ویژگیهای استان آبوهوای مطبوع و خنک این منطقه در فصلهای بهار و تابستان است. بارندگی هم تقریباً در تمام فصول وجود دارد، ولی شدت آن در بهار و پاییز بیشتر است.
اکثر ساکنان استان اردِبیل را آذربایجانیها تشکیل میدهند که به زبان ترکی سخن میگویند.
گلیم، جاجیم، شال، مسند، سفال، صنایع چوب مانند معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالیبافی، قلاب بافی، مفرش، خورجین، ورنی( ورنی و زیرانداز حاوی رنگها و طرحهای برگرفته از طبیعت زیبای آذربایجان، بیشتر توسط عشایر شاهسون دشت مغان بافته میشود) از مهمترین صنایع دستی استان اردبیل است.
از مهمترین سوغات اردبیل آبنبات، تخمهٔ آفتابگردان، حلوای سیاه، سرشیر، شیرینیهای محلی، شکلات روسته، عسل طبیعی سبلان، عصارهٔ گلهای سبلان و کره را نام برد.
حلوای سیاه اردبیل معجونی است که از جوانهٔ گندم و کرهٔ طبیعی تهیه میشود و بسیار مقوی و نیروزا است. سوغات اردبیل توان و قدرت صادراتی و ارزآوری خوبی دارند.
بررسی آمار شاغلین بخشهای عمده اقتصاد استان اردبیل نشان میدهد که از کل شاغلین حدود ۴۰ درصد در کشاورزی، ۲۲٫۸ درصد در صنعت و ۳۷٫۲ درصد در خدمات مشغول کار هستند، بهعبارتدیگر معاش غالب مردم استان از کشاورزی و خدمات تأمین میشود و صنعت علیرغم احداث و بهرهبرداری کارخانههای بزرگ، هنوز جایگاه اصلی خود را بازنیافته است.
⚡ این استان دارای ظرفیتهای بسیاری در کشاورزی است به طوری که هم اکنون در تولید ۱۲ محصول کشاورزی و پروتئینی رتبه یک تا ششم کشور را دارد. این استان در تولید گندم، جو، سیبزمینی، چغندرقند و بذر چغندر، دانههای روغنی کلزا و ذرت بذری، حبوبات و عسل رتبههای برتر کشوری را کسب کرده است.
استان اردبیل در تولید بسیاری از محصولات از جمله رتبه اول تولید عدس، رتبه اول تولید کلزا، رتبه دوم تولید سیبزمینی، رتبه سوم تولید عسل، رتبه پنجم تولید چغندرقند، رتبه هفتم حبوبات و رتبه هفتم تولید گندم و جو را در کارنامه خود تجربه کرده است.
وضعیت صادرات استان اردبیل:
⚡ از عمدهترین کالاهای صادراتی استان اردبیل میتوان به شیشه و آینه، سیبزمینی، مصنوعات پلاستیکی و ملامین، آهنآلات و فولاد، مصالح ساختمانی، انواع بیسکویت و نان شیرینی و از مهمترین مقاصد صادراتی استان میتوان به کشورهای آذربایجان، گرجستان عراق و ترکیه اشاره کرد.
در بخشبندی کالاهای صادراتی صنعت ۳۹ درصد، محصولات کشاورزی و مواد غذایی ۵۱ درصد، محصولات معدنی و فلزی ۵ درصد و مواد شیمیایی و پتروشیمی ۵ درصد کالاهای صادراتی استان اردبیل را تشکیل میدهند.
برخلاف سالهای گذشته که سیبزمینی و محصولات پلاستیکی عمده محصولات صادراتی استان بود، رفتهرفته محصولات صنعتی درصد بیشتری از صادرات استان را تشکیل میدهند و این مهم دورنمای امیدبخشی در توسعه و رونق این بخش، در استان ایجاد کرده است.
⚡ جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه، گرجستان و امارات متحده عربی از دیگر مقصد کالاهای صادراتی استان اردبیلاند. این استان دارای چهار واحد گمرکی اداره کل اردبیل، اداره کل گمرک مرزی بیلهسوار، اداره گمرک فرودگاه اردبیل و گمرک امانات پستی استان است.
برای افزایش حجم صادرات باید کیفیت، بستهبندی و برندسازی محصولات را نیز در کنار تنوعبخشی به بازارهای هدف صادرات موردتوجه قرار دهیم تا بیش از هر زمان دیگری تولید محصولات استان و صادرات آنها با استقبال کشورهای هدف روبهرو شود.
در ادامه به بررسی برخی از تولیدات پربازده استان و ظرفیتهای صادراتی آنها بهاختصار میپردازیم.
عسل استان اردبیل و بررسی ظرفیت های صادراتی آن
⚡ عسل تولید شده استان اردبیل به علت کوچ زنبورداران به مناطق و ییلاقات پرگل و طبیعت دستنخورده و تهیه عسل در مراتع غنی کوهستانهای استان بهخصوص در دامنههای سبلان از مرغوبیت بالایی برخوردار است.
در این بین شهرستان سرعین در دامنه کوه سبلان به دلیل تنوع گونههای مختلف گیاهی و شرایط مساعد اقلیمی از قطبهای تولید عسل استان اردبیل است و بهخاطر همین ویژگی محل کوچ بسیاری از زنبوردارها در فصل بهار و تابستان است.
⚡ عسل استان اردبیل که به عسل سبلان معروف است، شهرت ملی و جهانی دارد طور یکه عسل سبلان یکی از ۱۰ محصول راهبردی صادراتی کشور شناسایی شده است. هم اکنون حدود ۶ مرکز بستهبندی عسل در استان اردبیل فعال هستند که بخشی از عسل استان را بستهبندی میکنند و به بازارهای داخلی و خارجی ارسال میکنند.
استان اردبیل در تولید عسل رتبه سوم کشور را دارد و بیش از هفت درصد عسل کشور در این استان تولید میشود. بیشترین برداشت و فروش عسل در اردبیل به صورت عسل با موم است که سالانه ۳ بار استحصال میشوند.
میانگین عسل تولیدی هر کندوی زنبورعسل بسته به شرایط آبوهوایی، سالیانه حدود ۱۶ تا ۱۹ کیلوگرم است. از این استان در سال حدود ۱۰۰ تن عسل به مقصد کشورهای عراق، ترکیه، کشورهای حاشیه خلیجفارس، مالزی و سایر کشورها صادر میشود.
از لحاظ کیفیت و مرغوبیت عسل سبلان جزو برندهای جهانی محسوب میشود و وجود ۲۷۰ گونه گیاه در این استان دلیلی بر کیفیت بالای عسل تولیدی استان اردبیل است. عسل کل استان با نام عسل سبلان تولید میشود که عسلهای سرعین، اردبیل، مشکینشهر و خلخال نیز از نظر کمی و کیفی مورد توجه زیادی است.
⚡ مناطق بکر و خوش آبوهوای استان و گیاهان متنوع باعث شده است عسل استان نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورها که عسل ناب و بینظیر استان اردبیل را تنها یک بار تجربه کردهاند زبان زد خاص و عام شود.
از انواع عسلهای مرغوب استان اردبیل، میتوان به عسل گون، عسل آویشن و عسل بابونه اشاره کرد که با بالاترین کیفیت در استان تولید میشوند و آماده ارسال به بازارهای جهانی است. عسل گون از گونههای معروف و پرآوازه عسل طبیعی با خواص فراوان بهخصوص برای بیماران دارای کمخونی بوده و عسل آویشن هم یکی از گونههای مفید عسل درمانی برای بیماران دیابتی است.
کیفیت محصولات صادراتی همیشه مهم است. اینکه بتوانید عسلی طبیعی و ارگانیک تولید کنید که توانایی رقابت را از نظر کیفیت داشته باشد بسیار مهم است اما علاوه بر کیفیت ذاتی، عسل صادراتی نیاز به بستهبندی استاندارد و زیبا دارد.
⚡ طراحی و بستهبندی بهروز و مناسب در کنار برندسازی از مهمترین عوامل کلیدی تجارت موفق و پرسود عسل است و از این رو ایجاد واحدهای بستهبندی یا توسعه واحدهای موجود با استفاده از تکنولوژیهای نوین برای محصولی مانند عسل سبلان با برند جهانی بسیار لازم و ضروری است.
تولید سایر فراوردههای عسل هم به دلیل معلومات پایین و امکانات پایین زنبورداران و نبود آموزشهای لازم در سطح بسیار پایین قرار دارد. از عسل بیش از ۳۰۰ نوع محصول فرآوری میشود که در بخشهای مختلف پزشکی، آرایشی، صنعتی و غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. ظرفیت تولید این فرآوردهها در استان بسیار بالاست و زمینه سرمایهگذاری خوبی در استان برای تولید این محصولات با توجه به بازار خوب آن در خارج از کشور وجود دارد.
علیرغم بیلطفیها در طی سالها به فرآوردههای جانبی زنبورداری استان و کشور اخیراً با اجرای زیرساختها و آموزشها، تولید فراوردهها از جمله ژله رویال و برموم، زهر زنبور و گرده بیشتر شده است.
صنعتی شدن و رهایی از بند شیوههای سنتی زنبورداری مهمترین گام توسعه تولید و جهانی شدن عسل سبلان است و ضروری است به صنایع زنجیرهای و تولید متنوع محصولات عسل توجه ویژه شود.
به هر حال برای داشتن صادرات موفق عسل سبلان و فرآوردههای جانبی آن نیاز به بازاریابی بینالملل دارید. شناسایی بازارهای خارجی و راههای نفوذ و شناسائی کالاهای رقیب، کیفیت و قیمت آن در بازار و استفاده از روشهای تبلیغاتی در معرفی کالا، نقش مهمی در موفقیت صادراتی عسل بینظیر و باکیفیت استان اردبیل دارد.
بی شک عسل بینظیر و ناب استان به اندازه کافی در بازارهای بینالمللی شناخته نشده است و بخشی زیادی از عسل تولید شده مانند بسیاری از محصولات تولیدی از بستهبندی مناسبی برخوردار نبوده و خامفروشی میشود.
⚡ بازاریابی و تبلیغات هوشمند، هدفمند و تأثیرگذار بینالملل میتواند راه نفوذ تولیدکننده و بازرگان را به بازارهای بینالمللی سطح بالا باز کند و تولیدکننده را به خریداران عمده دستاول برساند طوری که فروش به ارزش واقعی نزدیک و از لحاظ حجمی هم به سطح بالایی برسیم.
زنبورداران و صنایع ما باید به فکر خروج انحصار صادرات عسل به کشورهای همسایه و حضور در بازارهای گران اروپا و دیگر مناطق جهان باشند تا به سود واقعی این محصول باارزش دست پیدا کنند. رمز موفقیت تنها در تولید محصول باکیفیت نیست اگر بهترین محصول را هم تولید کنید اما آن را به خریداران معرفی نکنید موفقیت چندانی نخواهید داشت و سود اصلی نصیب بازرگانان و واسطههای سایر کشورها خواهد شد.
⚡ ورود به بازارهای صادراتی برای هر بازرگان، تولیدکننده و واحد بسته بندی عسل مرغوب و بخصوص با منابع خوبی که در استان اردبیل وجود دارد محیاست به شرطی که اصول موفقیت در بازاریابی و صادرات عسل را رعایت کنند.
سیبزمینی استان اردبیل
⚡ همهساله کاشت محصول سیبزمینی در استان اردبیل از نخستین روزهای سال در فروردینماه آغاز و برداشت محصول هم پس از حدود ۲ ماه از فصل تابستان شروع شده و در اوایل پاییز به اتمام میرسد.
استان اردبیل با تولید ۲۰ درصد سیبزمینی کشور، مهمترین قطب تولید این محصول در ایران است. سیبزمینی تولیدشده استان از لحاظ کیفیت، درصد ماده خشک، وجود کمترین میزان باقیمانده سموم و کود در جایگاه برتر کشور قرار دارد.
سیبزمینی تولیدی اردبیل جزو محصول پاک به شمار میرود و از نظر کیفیت و کمیت قابلرقابت با سیبزمینی تولیدی کشورهای اروپایی است.
کیفیت قابلقبول سیبزمینی تولیدشده در استان و تحقیقات انجامیافته برای ارتقای کیفیت بذرهای سیبزمینی استان از اهم مواردی است که طی چند سال گذشته در دستور کار قرار گرفته و به همین منظور بذر مینیتیوبر در سطح استان تولید میشود و پس از یک مرحله کشت مجدد بذر مادر برای کاشت در مزارع استفاده میشود.
بعد از گندم و برنج، سیبزمینی مهمترین محصول کشاورزی است که در سبد تغذیه مردم دنیا و ایران از ارزش و جایگاه ممتازی برخوردار است.
نیاز سالیانه استان به سیبزمینی حدود ۱۸۴ هزار تن است و مازاد آن به استانهای دیگر ارسال میشود. در کنار تأمین نیاز بازار داخلی در کشور و همچنین صنایع تبدیلی و تکمیلی، بخشی از محصول تولید شده در استان به کشورهای همسایه بخصوص جمهوری آذربایجان و روسیه صادر میشود.
⚡ نکته اساسی در استفاده از سیبزمینی استان اردبیل، توسعه صنایع تبدیلی استان است تا با ایجاد ارزش افزوده در سیبزمینی بتوان آن را به محصول یا محصولاتی تبدیل کرد تا محصول فرآوری شده را به چندین برابر قیمت سیبزمینی در بازارهای بینالمللی عرضه کنیم. البته جای تبلیغات بینالمللی و بازاریابی نوین همیشه در سیبزمینی مثل بسیار از محصولات تولیدی کشورمان خالی است.
حبوبات استان اردبیل
⚡ باتوجهبه اینکه وضعیت خشک و نیمه خشکی را در کشور و استان اردبیل شاهد هستیم، ضرورت دارد از کشتوزرع محصولات پر آببر جلوگیری کرده و باتوجهبه تغییرات اقلیمی و بارش کمباران و نزولات جوی به سمت تولید محصولات کم آببر حرکت کنیم.
کشت حبوبات در راستای سیاستهای تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی صورت میگیرد و با توجه به شرایط آبوهوایی مناسب کشت حبوبات در منطقه و استقبال کشاورزان هرسال نسبت به سال زراعی گذشته کشت آن در این استان افزایش مییابد.
کشت حبوبات کمترین هزینه تولید نسبت به محصولاتی نظیر سیبزمینی دارد و از قیمت فروش مناسبی هم برخوردار است و موجب افزایش درآمد کشاورزان خواهد شد. حبوبات کشت شده شامل نخود، عدس، انواع لوبیا و باقلا بوده که از لحاظ میزان برداشت و تولید عملکرد مطلوبی دیده میشود. موقعیت اقلیمی استان برای تولید برخی حبوبات به ویژه عدس بسیار مطلوب است.
کشت حبوبات به دلیل افزایش مواد آلی خاک از طریق تثبیت بیولوژیکی ازت، کاهش جمعیت علفهای هرز، کاهش جمعیت آفات گندم و سایر غلات بسیار حائز اهمیت است و در تناوب با غلات موجب افزایش حاصلخیزی خاک و افزایش درآمد کشاورزان خواهد شد.
⚡ حبوبات ایران در دنیا حرف اول را میزند کیفیت این محصولات، نوع طبخ سریع و خوشطعمی و طبیعی بودن سبب شده است بسیاری از کشورهای دنیا خریداران ثابت این محصول میباشند.
صادرات حبوبات بهصورت بستهبندی و فلهای صورت میگیرد و شما باتوجهبه نیاز مشتری و امکانات خود یکی از این دو روش را انتخاب میکنید اما باید بدانید که این دوراه، تفاوت قیمتی زیادی نیز دارند. صادرات حبوبات تحت برند الزاماتی دارد که به آن توجه کنید.
باید همیشه محصول باکیفیت و یکنواخت را به مشتری تحویل دهید و اگر یک بار هم محصول تحت برند خود را باکیفیت پایین به بازار عرضه کنید ممکن است موقعیت خود را در بازار متزلزل کنید و این موضوع اصلاً سخت نیست. کیفیت را برای خودتان تعریف کنید و ببینید مشتری از شما چه چیزی انتظار دارد. سپس در هنگام تولید یا بستهبندی فاکتورهای مهم را کنترل و سپس محصول را بستهبندی کنید.
در شرکتهای بزرگ هم واحدهای کنترل کیفیت شاخصههای مهم را دائماً زیر نظر بگیرند تا محصولی باکیفیت ثابت و مطلوب بستهبندی و به بازار عرضه شود.
شناسایی کشورهای که هنوز ظرفیت خالی برای صادرات حبوبات را دارند و انجام بازاریابی حرفهای برای جذب این بازارها از اقدامات ضروری کشاورزان صادرکننده و بازرگانان است. سعی کنید محصول را به خریداران عمده دسته اول برسانید تا به درآمد واقعی صادرات دست پیدا کنید.
ورود بیبرنامه، حساب نشده و غیرحرفهای در بازار نتایج غیر پایدار و بیشتر مقطعی دارد که سود صادرات را بهشدت کاهش میدهد و در مواردی صادرکنندگان به دلیل نداشتن اطلاعات متحمل ضرر و زیانهای زیادی شدهاند!
بنابراین برای حضور موفق در بازارهای صادراتی نیاز به حضور حرفه ای و داشتن اطلاعات است تا بتوان در بازار موفق بود!
صنایعدستی استان
⚡ صنایعدستی دوستداشتنی و جذاب اردبیل توسط روستاییها و عشایر این منطقه تولید میشود و بیشتر این محصولها از مواد اولیه طبیعی تهیه و فروش آنها چرخ اقتصاد این خانوادهها را میچرخاند. این صنایعدستی علاوه بر بازارهای داخلی به بسیاری از کشورها صادر میشود. گلیم، شیشههای سنتی، سنگهای قیمتی، محصولات چوبی، صنایع فلزی و قلمزنی از جمله محصولات صنایعدستی صادر شده به کشورهای آسیای میانه، اروپا و کشورهای عربی همسایه است.
اخیراً اقدامات خوبی در حمایت فعالان صنایعدستی انجامگرفته که منجر به افزایش تولید و صادرات این حوزه شده است. ۵۰ کارگاه فعال صنایعدستی و ۲۴۰ تولیدی انفرادی در ۱۸ رشته در استان اردبیل در حال فعالیت هستند.
از مناطق اصلی بافت گلیم ایران، استان اردبیل است که آوازه آن از مرزهای ایران هم فراتر رفته و طرفداران زیادی دارد. قطب تولید این گلیم در شهرهای عنبران، مغان و روستاهای اطراف آنهاست که از میان آنها گلیم عنبران شهرت بسیاری دارد.
جاجیم محصول دیگری است که مردم روستاها و شهرستانهای استان اردبیل در سطح گسترده آن را تولید میکنند و میتوان گفت که روستاهای خلخال از عمدهترین مراکز تولیدکننده جاجیم استان اردبیل هستند.
نقوشی که بیشتر مورداستفاده جاجیمبافان اردبیلی قرار میگیرند، گوشواره، گل، نگین انگشتر، بادامی و… است که روی کیف، سجاده، زیرانداز، پادری، کرسی و پشتیها مینشینند تا رنگ و رویی زیبا و سنتی به آنها ببخشند.
⚡ قالیبافی در استان اردبیل نیز مانند قالیبافی سایر نقاط ایران رواج دارد و از سابقه طولانی برخوردار است. شهرت قالیهای اردبیل تنها به داخل کشور محدود نمیشود و در جهان شناخته شدهاند. برای مثال میتوان به مشهورترین قالیهای بافته شده در اردبیل یعنی قالی مشهور بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی که در موزه ویکتوریا آلبرت نگهداری میشود و همچنین قالی بافته شده در دوره شاهطهماسب صفوی که در موزه هنر شهر لسآنجلس بهنمایشدرآمده است، اشاره کرد.
چنتهبافی یکی دیگر از صنایعدستی قدیمی اردبیلیها است که بافت و ابعادش به گلیم و جاجیم و مواد اولیهاش به قالی و ورنی شباهت زیادی دارد.
ورنی یک نوع گلیم بهحساب میآید که به آن گلیم سوزنی یا سوماک هم میگویند. این نوع گلیمها بدون طرح و نقشه قبلی و تنها الهام گرفته از طبیعت اطراف بافته میشوند و هنر دست زنان عشایر هستند.
شیشههای تراشخورده، از زیباترین محصولاتی هستند که میتوانید در استان اردبیل ببینید و تهیه کنید. هنرمندان شیشه تراش با استفاده از دستگاهی مخصوص و سنگهای تراشِ شیشه، انواع نقوش بزرگ و کوچک، عمیق و سطحی را بر محصولات شیشه طراحی میکنند.
اجاق قَراقی نوعی صنعت دستی از جنس پشم است که برای حفاظت از فرشها در برابر آسیب و آلودگی آن را میبافند. بافت این نوع پارچه در دشت مغان استان اردبیل بسیار رواج دارد. این پارچه شباهت زیادی به گلیم دارد و طرح و نقوش بهکاررفته در آن بیشتر هندسی و منظم است.
⚡ سفال و سفالگری از دیگر صنایعدستی اردبیل است که میتوان آن را در بازارهای شهر بهراحتی پیدا کرد. هنر دستی سفالگری تنها به این استان تعلق ندارد و بهنوعی هنری ملی محسوب میشود؛ اما باید گفت که قطب اصلی تولید سفال در اردبیل روستای انار است.
صادرات صنایعدستی از مهمترین صادرات غیرنفتی بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که میتواند ارز زیادی را وارد کشور کند و همچنین به دنبال آن اشتغالزایی میشود. اینکه بدانیم خریداران خارجی صنایعدستی ایران چه کشورهایی هستند، کمک میکند، تمرکز بیشتری روی بازار داشته باشیم و بازارهای هدف صادراتی خود را مشخص کنیم.
صنایعدستی در ایران به دلیل عدم انجام بازاریابی و بازارسازی نتوانسته است جایگاه واقعی خود را در دنیا پیدا کند و بیشتر صادرات صنایعدستی بهصورت چمدانی صورت میگیرد. ایران رتبه سوم را بین کشورهای تولیدکننده صنایعدستی دارد ولی رتبه صادرات ما ۳۹ است که این خود گواه بر این موضوع است. درصورتیکه اگر این محصولات باارزش بهخوبی معرفی شوند صادرات آن با سود زیادی همراه خواهد بود.
اگر هر تولیدکننده محصول صنایعدستی استان باشیم با ایجاد تعاونیها و تشکلها و حتی همکاری چند نفر یا حتی اگر اطلاعات خوبی در صنایعدستی داریم (با سپردن کار به هنرمندان باذوق استان اردبیل) میتوان به کمک ابزارهای تحقیقات بازار، استفاده از ابزارهای نوین بازاریابی بینالمللی به مشتریان درجه یک جهانی دست پیدا کنیم.
صنایع دستی استان همیشه از موضوعاتی بوده است که می تواند صادرات استان اردبیل را تا حد زیادی ارتقاء دهد و درآمدهای ارزی خوبی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان استان داشته باشد!
⚡ در مجموع آینده بسیار روشن و پر رونقی برای این صنعت متصور است. همکنون قشر ثروتمندی در کشور چین بوجود آمده است. که ولع زیادی در خرید کالاهای گران قیمت و باارزش دارند. این قشر در خرید کالاهای لوکس و اصیل گاها با یکدیگر رقابت می کنند. صنایع دستی استان اردبیل می تواند بازار هدف خوبی برای این قشر در چین باشد.
⚡ اما مشاورین بارها و بارها اذعان کرده اند در صورت وجود مشاور در کنار صادرکننده، تقویت مهارت های ارتباطی و تجاری هم نقش زیادی در موفقیت و افزایش سود صادرات دارد و هرگز نباید بدون برنامه و بدون آگاهی وارد بازارهای صادرتی شد!
دیدگاهها (0)