چالش ها و مشکلات صادرات به عراق از نگاه یک تاجر با تجربه
آنچه در این مقاله خواهید خواند
عراق بازاری جذاب برای صادرات اما نه خالی از مشکلات
بازار عراق از جذاب‌ترین بازارهای صادراتی حال حاضر جهان است و تقریباً کشورهای زیادی برای ورود به آن سال‌هاست که برنامه‌ریزی کرده‌اند اما صادرکنندگان ایرانی از فعال ترین بازرگانان در این بازارند که با هم توسط یک متخصص مهمترین مشکلات صادرات به عراق را بررسی می کنیم.
بازار عراق به دلیل وجود مرزهای گسترده با ایران، تشابهات قومیتی در شمال این کشور با کردهای ایران و جنوب آن با عرب‌های ایران علاوه بر الفت‌های فرهنگی و مذهبی باعث تقویت تجارت بین دو ملت هم شده است.
عراق دومین بازار صادراتی ایران بعد از کشور چین است و در برخی سال‌ها تا ۱۲ میلیارد دلار به این کشور صادرات داشته‌ایم و تقریباً همه چیز را به این کشور صادر کرده‌ایم و در آینده هم می‌توانیم صادراتمان را به این بازار تشنه، روبه شد و مصرفی بیشتر هم کنیم.
اما در بازار عراق مثل هر بازار دیگری چالش‌هایی وجود دارد که با شناخت این چالش‌ها می‌توان صادرات بهتری به کشور عراق داشت.
آنالیز بازار عراق به صورت کلی:
عراق به شدت جمعیت جوانی دارد و رشد جمعیت جوان در این کشور همچنان رو به فزونی است؛ بنابراین کالاهای مصرفی و مطابق نیاز و خواسته نوجوان و جوان در این کشور به‌خوبی جواب می‌دهد و شرکت‌ها بخصوص شرکت‌های ایرانی اگر روی شخصیت‌شناسی مشتریان خود در این کشور که عمدتاً جمعیت جوان‌اند کار کنند می‌توانند نتیجه بگیرند.
اقتصاد کشور عراق به‌شدت به نفت وابسته است و در سال‌های اخیر به دلیل رشد قیمت نفت، مازاد بودجه دارند و بیش از بودجه‌های معمول خود در حال بازسازی و واردات است و می‌توان با ترفندهای بازاریابی بخش بیشتری از این بازار جذاب را تصاحب کرد.
تولیدات صنعتی و بسته‌بندی در این کشور تا حد زیادی دچار عقب‌ماندگی است و به جز بخش کوچکی از کالاهای کشاورزی، کشور عراق تقریباً برای هر کالایی آماده واردات و سرمایه‌گذاری تولیدی و صنعتی است.
از طرفی عراق به دلیل اقتصاد مصرفی و جمعیت جوان با حجم زیادی از زباله روبروست اما برنامه مدونی برای جمع‌آوری و ایجاد ارزش‌افزوده از ضایعات ندارد و در نتیجه شرکت‌های ایرانی می‌توانند در این بازار هم برای خرید ضایعات با ارزش و هم سرمایه‌گذاری در بازیافت زباله و ضایعات اقدام کنند.
در بخش خدمات عراق به شدت مناسب ورود بخش خدمات است و سرمایه‌گذاران می‌توانند به صورت خرد و کلان در بخش خدمات این کشور فعالیت کنند.
مهمترین چالش ها و مشکلات صادرات به عراق
- رقبای زیادی در کشور عراق وجود دارند
عراق یک بازار تقریباً باز و آزاد است و غیر از محدودیت‌های تعرفه‌ای، محدودیت‌های خاص دیگری برای واردات ندارد و تقریباً هر کالایی با هر کیفیت را می‌توان در این بازار عرضه کرد؛ بنابراین صادرکنندگان نباید منتظر یک بازار دست‌نخورده و دنج باشند؛ اما بازاری است که می‌توان در آن فعالیت کرد و صادرات ایران به این کشور حتی تا دوبرابر میزان فعلی قابل‌افزایش است.
یکی از رقبای صادرکنندگان ایرانی بخصوص در اقلیم کردستان حضور قدرتمند کشور ترکیه است. این کشور به دلیل هم مرز بودن و حضور تاریخی بخصوص در شهر اربیل موقعیت خوبی در اقلیم کردستان دارد.
ضمن اینکه تجار ترکیه‌ای نسبت به تجار ایرانی مهارت‌های صادراتی بیشتری دارند و نفوذگری بهتری هم نسبت به تجار ایرانی در بخش اقلیم کردستان عراق پیدا کرده‌اند.
⚡ اما تجار ایرانی زیادی همچنان در کنار تجار سایر کشورها بخصوص تجار ترک در این بازار مشغول به فعالیت‌اند بخصوص در عرضه و صادرات کالاهایی که ایرانی‌ها در آن مزیت صادراتی دارند کاملاً موفق عمل کرده‌اند.
تقویت مهارت‌های صادراتی، استفاده از مشاوران و تجارب آنها کمک زیادی در موفقیت تجار ایرانی خواهد داشت.
- عراق بازار یکنواخت نیست
متأسفانه، خیلی‌ها تصوری که از بازار عراق دارند این است که عراق یک بازار یکنواخت است؛ اما این کشور به‌هیچ‌عنوان یک بازار واحد نیست. اول اینکه از لحاظ سیاسی و جغرافیایی بخش اقلیم کردستان عراق و دولت مرکزی توسط دو بخش متفاوت اداره می‌شوند و حتی قوانین و مقررات یکسانی ندارند و مجلس‌های قانون‌گذاری متفاوتی دارند.
بنابراین، در این تقسیم‌بندی می‌توان بازار عراق را به دو بخش بزرگ اقلیم کردستان و دولت مرکزی تقسیم کرد.
دومین موضوع این است که حتی در بخش مرکزی عراق هم نمی‌توان بازارهای مشابه مثلاً مشابه آنچه در ایران یا کشورهای غربی وجود دارد را یافت.
هر چند که مثلاً در بخش دولت مرکزی تشابهات فرهنگی، نحوه تجارت و فرهنگ مصرفی یکسانی دارند؛ اما تفاوت‌ها، سلیقه‌ها، رقابت و رفتار تولیدکنندگان بسیار متفاوت و متنوع است.
به‌عنوان‌مثال رفتار تجار، مصرف‌کنندگان و رقبایی که مثلاً در کربلا می‌بینید ممکن است با بازار بصره متفاوت باشد یا شهر بغداد کلاً بازار متفاوتی است و نمی‌توان نتیجه‌ای که مثلاً از بازار بصره داشت به سایر شهرهای عراق هم تسری داد؛ بنابراین هر بخش و هر شهر عراق را باید به‌خوبی شناخت و با مطالعه و آگاهی به سایر بخش‌ها نفوذ کرد.
- بازار عراق بازار سنتی است
برخی تصور می‌کنند می‌توانند کالای خود در بازار عراق را مثلاً با استفاده از روش‌های نوین بازاریابی مثل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی یا بازاریابی ایمیلی در این بازار به فروش برسانند.
موضوع این است که این بازار تاکنون تأثیر بسیار کمی از فضای مجازی گرفته است بطوریکه برای محقق‌شدن خریدوفروش در این کشور باید حضور فیزیکی در این بازار داشت و نمی‌توان با روش‌های بازاریابی نوین تأثیر زیادی روی خریداران گذاشت. حضور فیزیکی، ارتباط مستقیم، بازارگردی و تحلیل فیزیکی بازار بهترین روش ورود به این بازار است.
البته موضوع واسطه‌ها نیز در این بازار به‌شدت داغ است و این واسطه‌ها قصد خرید کالا به حداقل قیمت از تولیدکننده و تاجر ایرانی را دارند. بنابراین برای صادرات به این بازار حضور مستقیم و استفاده از تجارب تجاری که در این بازار حضور دارند بسیار مؤثرتر از فروش کالا به واسطه‌هاست.
- نبود سیستم مدون بانکی بین‌المللی
بازار عراق به دلیل ماهیت سنتی و نفوذ دولت آمریکا بر بانک مرکزی این کشور سیستم بانکی محدود و ضعیفی دارد و بیشتر تبادلات بانکی تجار این کشور بخصوص با ایرانی‌ها از طریق صرافی‌هاست. صرافی‌های این کشور گاهی نقش واسطه شبیه آنچه در سیستم اعتبار اسنادی بین‌بانکی که در تجارت بین‌الملل وجود دارد را بازی می‌کنند که عامل تسهیل کننده تجارت با تجار ایرانی است.
صرافی های محافله – مکتب و نویسنگه در رده های پایین تری نسبت به صرافی های رسمی که تحت نظر بانک مرکز ی عراق اند، قرار دارند اما در جای خود می توانند مفید باشند.
- آسیب دیدن وجه کالا و تاجر ایرانی
متأسفانه، رفتار غیرحرفه‌ای و غیرمسئولانه برخی تجار در گذشته به وجه محصولات و تاجر ایرانی تا حدی در این بازار آسیب‌زده است.
عدم ارسال کالای با کیفیت ثابت، بدقولی‌های مکرر و اظهار موضوعاتی که در تخصص تاجر و صادرکننده ایرانی نبوده و بعد نتوانسته است آن را عملی کند باعث صدمه به تجارت با ایرانی‌ها شده است.
متأسفانه، این موضوع باعث شده است تجار عراقی کالای ایرانی را نسبت به کالای کشور ترکیه حتی با کیفیت بالاتر، کمتر قیمت‌گذاری کنند و صرفاً به دلیل ایرانی بودن کالا، کالا را با قیمت پایین‌تر خریداری کنند.
ضمن اینکه، جو روانی بازار خرده‌فروشی در این کشور هم تا حدی این‌گونه جا افتاده است که کالای ایرانی کالای کم کیفیتی است در صورتی که این موضوع تا حد ناشی از بد قولی‌ها و ارسال کالای بی‌کیفیت توسط معدود تجار ایرانی و واسطه‌ها بوده است.
در حال حاضر بخشی از تجار ایرانی در حال بهبود وجه کالا و تاجر ایرانی در این بازارند اما هر کسی وارد این بازار می‌شود باید به‌اندازه خودش در تقویت وجه کالای ایرانی کمک کند.
سایر مشکلات مثل شلوغی ها در گذرگاهای ارتباطی به کشور عراق ، ضعف سیستم توزیع عراق و زیرساخت های حمل و نقل و جاده ای عراق هم از سایر مشکلات صادرات به کشور عراق است که در اولویت های بعدی قرار دارد!
⚡ توصیه آخر اینکه یک تاجر هوشمند با تحقیقات بازاری که روی کشور عراق انجام می دهد انتخاب هوشمندانه ای در انتخاب کالا برای صادرات به عراق دارد یا اگر تولیدکننده است بررسی می کند آیا واقعا بازار عراق بازار مناسبی برای کالای او هست یا خیر؟ در اینجا می توانید فهرست فرصت های صادراتی به کشور عراق را ببینید!
دیدگاه‌ها (0)