صادرات شکلات، بازارها و فرصت‌های جدید پیش رو

ظرفیت های صادرات شکلات در ایران

⚡ در این متن سعی داریم شما را با اصول و بازاریابی صادرات شکلات آشنا کنیم.

شیرینی و شکلات از قدیمی ترین صنایع غذایی ایران است و پس از لبنیات دومین صنعت صادرکننده مواد غذایی کشور است. این صنعت در ایران عملکرد خوبی داشته و شرکت‌های معتبری زیادی در آن فعالیت می‌کنند.

۱۰۰ درصد سرمایه گذاری این صنعت مربوط به بخش خصوصی است و بیشتر محصولات آن در بازارهای جهانی قابل رقابت است.

 صنعت شیرینی و شکلات ایران از دهه ۷۰ با پیشرفت تولید و استفاده از ماشین‌آلات به روز وارد مرحله جدیدی شد. این صنعت نه تنها در بازار داخلی موفق بوده است بلکه محصولات قابل رقابت با انواع خارجی را تولید و صادر کرده است.

مرکز شیرینی وشکلات ایران، استان آذربایجان شرقی و بخصوص شهر تبریز است که به خاطر استعداد تجاری ساکنانش ایران را به یکی از قطب های صادرات شیرینی و شکلات کشور تبدیل کرده طوری که حدود ۵۵ درصد صادرات و گردش نقدینگی صنعت شیرینی و شکلات کشور مربوط به تولیدکنندگان استان آذربایجان‌شرقی است.

بیش از ۸۵۰ واحد تولیدی این صنعت در تبریز وجود دارد که به بیش از ۵۰ کشور جهان صادرات دارند. کیک ، کلوچه ، بیسکویت، ویفر، آبنبات، فراورده های کاکائویی، آدامس، تافی و انواع شکلات عمده محصولات صادراتی این صنعت اند.

در سال های اخیر علی رغم مشکلات متعدد این صنعت با استانداردهای روز جهان حرکت کرد و با ارتقاء کیفیت و بسته بندی جایگاه خود را  بازارهای صادراتی پیدا کرده است و البته باید برای حفظ این جایگاه، توسعه بازارهای فعلی و ورود به بازارهای جدید برنامه ریزی کند!

ظرفیت تولید شیرینی و شکلات کشور بالا است و توان صادراتی این صنعت قابل افزایش است. مزیت صنعت شیرینی و شکلات ایران دسترسی به مواد اولیه داخل کشور، تجربه استادکاران و صنعتگران و همسویی آنها با بازارهای جهانی بوده است!

⚡ ایران در حال حاضر به اروپا، آفریقا، کانادا، استرالیا، افغانستان،  قطر، بحرین ، پاکستان و … صادرات دارد. اصلی ترین مقاصد صادرات شیرینی و شکلات ایران کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان اند!

ترکمستان و آذربایجان از دیگر بازارهای صادراتی شرکت های تولید کننده شیرینی و شکلات ایرانی اند. صادرات ایران به این دو کشور با وجود مرز مشترک محدود است و با توجه به دسترسی راحتر و آشنایی تولیدکنندگان با فرهنگ و ذائقه آنها، بازارهای خوبی برای این صنعت هستند و باید توجه بیشتری به آنها شود.

ارزش تجارت شکلات در جهان :

ارزش صادرات شکلات در سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۲۹ میلیارد دلار بوده که عدد بسیار قابل توجهی است. ظرفیت صادرات فقط در کشورهای منطقه از جمله عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس سالانه یک و نیم میلیارد دلار است!

آلمان، بلژیک، ایتالیا، لهستان، هلند، کانادا، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، انگلستان و سوئیس از کشورهای مطرح صادر کننده انواع شکلات جهان اند و بیش از ۶۸ درصد بازارهای وارداتی را پوشش می دهند.

یکی از رقبای ایران در منطقه کشور ترکیه است. این کشور توانسته است با تولید محصولات متنوع ، بازاریابی گسترده و برندسازی موفق عمل کند و محصولاتش را به کشورهای مختلف صادر کند. عمده بازارهای صادراتی این کشور کشورهای عراق، عربستان، امارات، لیبی و سوریه است. در مجموع این کشور بازارهای صادراتی متنوعی دارد و تمرکزش روی بازار خاصی نیست!

برای حفظ و حضور پررنگ در بازارهای جهانی باید علاوه بر افزایش تنوع محصولات متناسب ذائقه و سلیقه کشورهای هدف، در برندینگ و بازاریابی قوی عمل کنیم. امروزه بازاریابی هوشمندانه ضامن موفقیت هر کسب و کاری من جمله صادرات شکلات است!

متاسفانه به دلیل ضعف بازاریابی و عدم تبلیغات کافی ضریب نفوذ شکلات‌های ایرانی در بازار کشور‌های خارجی، آنچنان که باید وسیع و فراگیر نیست و علی ارغم شایستگی ها ممکن است بازارهای فعلی در خطر نفوذ رقبایی چون ترکیه قرار بگیرد!

ضرورت صادرات شکلات:

ظرفیت و کشش مصرف شکلات کشور معلوم است و متأسفانه از طرفی قدرت خرید مردم کاهش یافته است بنابراین شرکت‌های کوچک و بزرگ این صنعت باید در بازارهای صادراتی حضور بیشتری داشته باشند!

از طرفی در کشور بیش از نیاز بازار مصرف، واحدهای تولیدی صنایع غذایی داریم و به دلیل نبود بازار بسیاری از آنها تعطیل شده‌اند و چیزی که صنعت شکلات سازی کشور را زنده نگه داشته است صادرات است!

برخی شرکت های ایرانی حتی به کشور های اروپایی صادرات دارند و  برخی از تولیدات شیرینی ، شکلات ،  پودر و کره کاکائو را به این کشور ها صادر می کنند.

 در برخی بازارها با کیفیت برابر با شرکت های اروپایی به دلیل قیمت پایین توانسته ایم حضور خوبی در آن بازارها داشته باشیم و اروپایی ها هم روی برند خود مانور می‌دهند و با قیمت مناسبی که محصولات ایرانی دارند در کنار برندسازی خواهیم توانست سهم بیشتری از بازارها را از آن خود کنیم!

صادرات سوهان و گز:

ایران در سال حدود ۲٫۵ میلیون دلار صادرات گز و سوهان دارد. عمده ترین کشورهای وارد کننده گز و سوهان ایران کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، کانادا، استراليا، آلمان، امارات ، آذربايجان، مالزي، بحرين، قطر و سوئد بوده اند!

متاسفانه به دلیل دسترسی راحت، عمده صادرات سوهان و گز ایرانی به دو کشور افغانستان و عراق انجام می شود در صورتی که صادرات به سایر کشورها همچون کشورهای عربی خلیج فارس، آسیای مرکزی، آسیای شرقی ، جنوب آسیا، اروپا و حتی آفریقا که قوانین وارداتی آسان تری دارند توسط صادرکنندگان نادیده گرفته می شوند.

سایر فرصت های صادرات شکلات در جهان:

⚡ ظرفیت بالای کارخانه های شکلات سازی، خلاقیت ، تنوع محصولات و بسته بندی مناسب صنعت شکلات سازی ایران را با برندهای مطرح جهان قابل رقابت کرده است! اما مدیریت غیرمتمرکز سال‌های اخیر سبب شده است مزیت های رقابتی کمرنگ شود.

آمریکا، آلمان، انگلستان، فرانسه، هلند، بلژیک، کانادا، لهستان، ایتالیا، اسپانیا، ژاپن، روسیه، اتریش، چین و استرالیا مهمترین کشورهای وارد کننده شکلات جهان اند!

بیشترین کشورهایی که رشد واردات شکلات کاکائوی جهان را در فاصله ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ داشته اند به ترتیب کشورهای اوکراین، صربستان، روسیه، بلغارستان، رومانی، لهستان، آلبانی، مولداوی، جمهوری، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، لتونی، بلژیک و مجارستان بوده اند! این کشورها عمدتا کشورهای شرق اروپا بوده اند!

مهمترین کشورهای وارد کننده شکلات در بین شرکای ایران که بیشترین رشد واردات را طی سال های اخیر داشته ند به ترتیب کشورهای چین، قزاقستان، عراق، ترکیه، آذربایجان، ازبکستان، عمان و تاجیکستان بوده اند و کشورهای هنگ کنک، لبنان و سوریه با کاهش تقاضا مواجه بوده اند!

در مجموع قاره افریقا هم از بخش هایی بوده است که رشد تقاضای بالایی طی سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ تجربه کرده است! مهمترین کشورهای واردکننده این نوع شکلات در آفریقا عمدتا آفریقای جنوبی، لیبی، مراکش، مصر، الجزایر و نیجریه اند. اما کشورهایی که بیشترین رشد را طی این سال ها نشان داده اند و برای صادرات شکلات جذاب ترند کشورهای نیجر، چاد، سودان جنوبی، مالی، لیبی، سیرا لئون و گامبیا است!

روند بازار و تکنیک بازاریابی موفق در صادرات شکلات:

اروپا بازار بسیار جذابی برای کاکائو و محصولات کاکائو بخصوص شکلات است. اروپا بزرگترین تولید کننده و صادرکننده شکلات جهان است و محبوبیت شکلات های خاص در اروپا در حال افزایش است.

مصرف کنندگان در اروپا به دنبال شکلات کاکائویی درجه یک و با کیفیت اند، آنها به منشا شکلات علاقه زیادی دارند. مصرف کنندگان بیش از پیش به ویژگی های کشاورزی و اقلیمی مناطق تولید و داستان تولیدکنندگان علاقه مند شده اند.

به عواملی فکر کنید که شما را از رقبا متمایز می‌کند و داستان بازاریابی خود را حول این عوامل ایجاد کنید. پیام‌های آگاهی‌دهنده و تبلیغات را حول منشأ دانه‌های کاکائو و سایر مواد شکلات مثل پسته، بادام و غیره قرار دهید. روی ویژگی‌های اقلیمی کشورمان، فرهنگ تولید، کیفیت منحصربه‌فرد، منشأ ارگانیک و تکنیک‌های تولید تمرکز کنید! بخصوص اینکه خشکبار ایران در جهان منحصربه‌فرد و شناخته شده و وقتی در فرمولاسیون شکلات قرار بگیرد، جذابیت‌های خوبی برای مصرف‌کننده امروزی به وجود می‌آورد!

⚡ در سال های اخیر فروش شکلات ممتاز نسبت به شکلات معمولی رشد بیشتری در جهان داشته است. از محرک های فروش شکلات ممتاز، نوآوری بخصوص نوآوری در طعم های جدید و بسته بندی است که باعث افزایش تقاضای بازار شکلات خواهد بود.

علاقه مصرف‌کنندگان به شکلات تلخ و تمایل به طعم‌های نوآورانه باعث افزایش فروش شکلات‌های ممتاز شده است. رشد فروش این نوع شکلات ها به طور قابل توجهی از شکلات‌های معمولی بیشتر است!

علاقه مصرف کنندگان به سلامت و تندرستی از ترندهای دیگر مصرف شکلات بخصوص شکلات های لوکس و ممتاز است که با تبلیغ این محصولات روی سلامت قلب و مغز و خواص ضدالتهابی آنها می توان علاقه مصرف کنندگان را بیش از گذشته جلب کرد!

شرکت های تولید کننده شکلات با افزودنی های طبیعی و سلامت زا به فرمولاسیون های جدید به ادعاهایی که در مورد خواص سلامتی محصولات خود دارند جامه عمل می پوشانند.

یادمان باشد محصولات به دلیل ویژگی‌ها به فروش نمی‌رسند بلکه مزایا آنهاست که محصولات را به فروش می‌رساند. بخصوص در مورد شکلات که تقریبا یک کالای لوکس به حساب می آید و می توان در صادرات آن به خوبی از این تکنیک استفاده کرد!

مزایا چیزی است که درد یا مشکل مشتری را رفع می‌کند اما خیلی از ویژگی‌ها به درد مشتری نمی‌خورند و ممکن است توجه آنها به محصول جلب نشود. با تمرکز روی انواع مزایای محصول می توانیم در صادرات شکلات به موفقیت برسیم!

شکلات از محصولاتی است که برای افزایش فروش می‌توان انواع کمپین‌های بازاریابی را روی فضای وب و شبکه‌های اجتماعی اجرا کرد. مثلاً در کمپین “پاداش برای خود” که باعث شد خیلی‌ها که شکلات را به‌عنوان هدیه برای شخص دیگر می‌خریدند، به این فکر کنند که شکلات می‌تواند هدیه یا پاداشی در قبال موفقیت‌های کوچک خودشان باشد. چنین سیگنال‌ها و پیام‌هایی به طور قابل‌توجهی می‌تواند باعث افزایش فروش یک برند و افزایش صادرات شکلات شما به کشور مقصد شود.

صاحبان کسب و کار ممکن است فکر کنند آنچه برای بازاریابی لازم است را دارند اما در واقعیت ، هیچ چیز جایگزین مشاور خوب بازاریابی و باتجربه نمی شود و تولید کنندگان نمی توانند تجربه و تخصص فردی را که در بازاریابی و ارتباطات متخصص است را جبران کنند!

مشاوران مهارت های زیادی در برقراری ارتباط موثر با خریدارن عمده، ارزش پیشنهادی و انتقال پیام کسب‌وکار دارند. اشتیاق تولید کنندگان به کسب و کارشان قابل تحسین است اما شرکت های بازاریابی حرفه‌ای می‌تواند با ایجاد دسترسی به نوآورانه‌ترین راه‌حل‌های بازاریابی ، برای تولید کنندگان مزیت رقابتی ایجاد کنند.

نقش تحقیقات بازار و بازاریابی نوین در موفقیت‌ صادرات شکلات:

هر صادراتی من‌جمله صادرات شکلات با بازارشناسی آغاز می‌شود و باید از صادرات تصادفی و بی‌برنامه خودداری شود. تحقیقات و مطالعه بازار از الزامات صادرات موفق است. تحقیقات بازار کمک زیادی به صادرکنندگان می کند تا طوری وارد بازار شوند تا بیشترین سود و بازده صادراتی را ببرند.

شناسایی مهم‌ترین واردکنندگان محصول، چه بازارهایی تناسب بیشتری با محصول دارند؟ در چه بازارهایی رقابت کمتر است؟ تقاضا در آن بازار افزایشی است یا کاهشی؟ عرضه چه ابعاد و اندازه‌هایی مناسب کالاست؟ آیا کالا به مصرف خرده‌فروشی می‌رسد یا در صنایع بزرگ و کارخانجات استفاده می‌شود؟ کالا توسط واسطه‌ها بسته‌بندی و مجدد صادر می‌شوند یا به مصرف‌کننده نهایی می‌رسد؟ و بسیاری پرسش‌های دیگر که پاسخ آنها در تحقیقات یا مطالعه بازار است.

از طرفی در بازاریابی بین المللی تغییرات زیادی رخ داده است. همانطور که دنیای دیجیتال شکل بازاریابی فضای داخل کشور را تغییر داده است. این تغییرات در فضای بین المللی هم اتفاق افتاده است.

در حال حاضر استفاده از فضای دیجیتال از خریدهای جزء به خریدهای عمده و بین‌المللی کشیده شده است و خریداران در سراسر جهان با این فضا خو گرفته‌اند و شرط موفقیت صادرکننده شیرینی و شکلات هم حضور در این فضاها مطابق خواست و نیاز خریداران عمده است! استفاده از ابزارهای نوین می‌تواند صادرات شکلات را به نحو شایسته‌ای افزایش دهد!

خرید عمده تفاوت‌های زیادی با گذشته کرده و خریداران امروزی ترجیح می‌دهند تحقیقات را خودشان انجام دهند و خودشان انتخاب کنند چه بخرند و از چه کسی بخرند، و دخالت مستقیم فروشنده را نمی‌پسندند.

دادن اطلاعات غیرمستقیم به مشتریان بالقوه اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به تعامل با فروشنده، فرایند فروش را با خیال راحت طی کنند و به ما برسند.

هنگامی که مشکل اصلی مخاطب را شناسایی کردید و متوجه شدید محصول مناسب کشور هدف است، نحوه جستجوی خریداران عمده را برای راه‌حل‌ها پیدا می‌کنیم و براساس اینکه از چه رسانه‌هایی برای دریافت اطلاعات استفاده می شود خودمان را در محل جستجوی مشتری قرار می‌دهیم و با یک برنامه بازاریابی محتوا بازار را در معرض طوفان قرار می‌دهیم! موضوع به همین سادگی است!

صادرکننده‌ای که همچنان با روش‌های قدیمی و سنتی عمل می‌کند یا در چرخه واسطه گران داخلی و خارجی می‌افتد یا در زمان کوتاه و با سود ناچیز از بازار خارج می‌شود.

در مجموع متأسفانه بسیاری از صادرکنندگان ما من‌جمله تولیدکنندگان کوچکی که در صادرات شکلات فعالیت می‌کنند، مهارت کافی در انجام یک صادرات حرفه‌ای ندارند و در نتیجه واسطه گردان از نداشتن اطلاعات صادرکنندگان سوءاستفاده می‌کنند! درصورتی‌که با کسب مهارت در صادرات می‌توان مانند یک صادرکننده حرفه‌ای عمل کرد و درآمدهای ارزی خوبی از صادرات به دست آورد.