FOB یا FCA، تجربه خرید لپ‌تاپ یک شرکت آفریقایی از یک شرکت چینی بر اساس قاعده FOB

کد تجربه: ۵۰۰۰۱

روبرو شدیم با:

✍ یک فروشنده چینی ۱۰۰۰ لپ‌تاپ را بر اساس قرارداد FOB به خریدار ایرانی می فروشد. فروشنده لپ‌تاپ‌ها را در ۲۰ جعبه بسته‌بندی شده قرار می دهد و محموله را به یک شرکت حمل‌ونقل در فرودگاه پکن تحویل می دهد. شرکت هواپیمایی قرار بود لپ‌تاپ‌ها را به بندر شانگهای ببرد و محموله رو روی کشتی قرار دهد.

در حین حمل ۱۰ جعبه لپ‌تاپ آسیب جدی می‌بینند! فروشنده معتقد بود که خطر آسیب‌دیدن لپ‌تاپ‌ها هنگام تحویل به شرکت حمل‌کننده، متوجه خریدار شده است و او مقصر نیست. اما خریدار مخالفت کرد و گفت که این خطر زمانی به خریدار منتقل می شد که کالا روی کشتی بودند، نه زمانی که آنها را به شرکت حمل‌کننده تحویل دادند.

فروشنده و خریدار با هم وارد دعوا شدند و مبلغ زیادی صرف پرونده قضایی و پرداخت جریمه شد. اگر فروشنده از ترم FCA استفاده می‌کرد، آیا این مشکل پیدا می‌شد؟

چه کار کنیم تا:

⚡ به عنوان صادرکننده ایرانی چگونه از مشکلات این‌چنینی در آینده پیشگیری می کنید؟ آیا این صادرکننده چینی جای دفاع دارد؟

پاسخ باتجربه‌های صادراتی:

کارشناس ازشد بازرگانی – ۱۵ سال سابقه تجارت بین الملل در شرکت های بین المللی ایرانی و خارجی – مدرس و صادرکننده

موسی رسولی راد

FCA مخفف Free Carrier، یکی از اصطلاحات مهم و پرکاربرد اینکوترمز است که توسط ICC منتشر شده است و می‌توان از آن در همه حالت‌های حمل‌ونقل استفاده کرد.

اما FOB، مخفف Free On Board است و به این معنی است که فروشنده مسئول تحویل و قراردادن محموله روی عرشه کشتی است.

در FCA، فروشنده مسئولیت بارگیری و تحویل کالا به اولین حامل (کامیون، هواپیما، قطار و…) را بر عهده دارد، درحالی‌که در قاعده FOB فروشنده باید کالا را روی عرشه کشتی بارگیری و تحویل دهد!

⚡ تفاوت اصلی FCA و FOB در نقطه انتقال ریسک و هزینه از فروشنده به خریدار است که در FCA این انتقال روی خشکی و در FOB روی آب (عرشه کشتی) است!

در FCA، فروشنده باید کالا را در محل توافق شده (محل فروشنده یا نهایت بندر کشور مبدأ و آنهم جایی مثل Container yard ) در اختیار خریدار قرار دهد و هنگام تحویل کالا، ریسک به خریدار منتقل می‌شود؛ اما در FOB فروشنده مسئول بارگیری کالا روی عرشه کشتی است و باید هزینه بارگیری را هم پرداخت کند و ریسک بعد از بارگیری به خریدار منتقل می شود!

پس در FOB، مسئولیت فروشنده یک ‌قدم جلوتر است؛ زیرا باید کالا را روی کشتی انتخابی خریدار بارگیری کند. در این حالت، پس از بارگیری کالا روی کشتی، ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود. علاوه بر این، FOB هزینه بارگیری کالا روی کشتی را دارد، درحالی‌که FCA چنین هزینه‌ای به فروشنده تحمیل نمی‌کند!

⚡ در نهایت شرکت چینی به عنوان صادرکننده مجبور شد ضرر و زیان شرکت ایرانی را پرداخت کند و البته خودش خسارت ایجاد شده را از طریق بیمه استرداد نمود!

انتخاب بین FCA و FOB به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع حمل و نقل: اگر از حمل دریایی استفاده می‌کنید، می‌توانید هم از FCA و FOB استفاده کنید. اما اگر از حمل‌ونقل هوایی، ریلی، جاده‌ای یا ترکیبی استفاده می‌کنید، باید از قاعده FCA استفاده کنید.

• نوع کالا: اگر از کانتینر برای حمل کالا استفاده می‌کنید، بهتر است از FCA استفاده کنید. زیرا در FOB معمولاً فروشنده نمی‌تواند کالا را روی کشتی بگذارد و باید آنها را به ترمینال بندر تحویل دهد. درحالی‌که در FCA، فروشنده به‌راحتی می‌تواند کالا را در محل توافق شده (که می‌تواند ترمینال بندری باشد) تحویل دهد.

• سطح ریسک: به عنوان خریدار اگر مایل به انجام ریسک هستید و کنترل بیشتری بر حمل‌ونقل دارید یا برعکس فروشنده‌ای هستید که مایل به انتقال ریسک و پذیرش مسئولیت کمتری هستید ترم FCA برای شما مناسب‌تر است! اما اگر خریداری هستید که می‌خواهید ریسک کمتری متقبل شوید و یا فروشنده‌ای هستید که خریدار شما اصرار بر ترم FOB به جای FCA دارد می‌توانید از قاعده FOB استفاده کنید!

من به عنوان کارشناس عالی صادرات توصیه می کنم قواعد اینکوترمز ۲۰۲۰ بر اساس بر اساس اتفاقاتی که برای خریداران و فروشندگان در دنیای واقعی اتفاق افتاده است بیاموزید نه بر اساس تئوری های محض!