صادرات بادام زمینی، فرصت ها و بازارهای جدید پیش رو
ظرفیت صادرات بادام زمینی در ایران
✍ در این متن سعی داریم شما را با صادرات بادام زمینی و فرآورده های آن، اصول بازاریابی و بازارهای نوظهور صادراتی آن آشنا کنیم.
بادام زمینی از دیگر محصولات تولیدی کشور است و به دلیل کیفیت این محصول در ایران بخش قابل‌توجه آن صادر می‌شود.
تاریخ کشت این محصول به هشت هزار سال قبل و به کشور پاراگوئه برمی گردد. بادام‌زمینی از گیاهان بوته‌ای یک‌ساله است و دانه‌ای بسیار غنی است طوری که با مصرف ۱۰۰ گرم بادام‌زمینی حدود ۵۰ گرم چربی و ۱۸ گرم کربوهیدرات دریافت می‌کنیم. بادام‌زمینی از آجیل‌های با پروتئین بالا هم محسوب می‌شود.
مغز بادام‌زمینی حاوی ۴۲ تا ۵۰ درصد روغن، ۲۶ درصد پروتئین، ۱۸ درصد کربوهیدرات و منبع ریبوفلاوین، تیامین، اسید نیکوتینیک و ویتامین E است. قابلیت هضم مغز بادام‌زمینی بالا است و تفاوت کمی بین آجیل خام و فرآوری شده آن وجود دارد.
بادام زمینی با پوست وهم بدون پوست عرضه می‌شود. بیشتر مصرف بادام‌زمینی به صورت آجیل است و به دلیل مواد مغذی آن یک میان وعده سالم محسوب می‌شود. کره بادام‌زمینی و روغن بادام‌زمینی هم از دیگر محصولات فرآوری شده بادام زمینی است که در بسیاری کشورها طرف‌داران زیادی دارد.
از بادام‌زمینی در صنایع شکلات‌سازی، شیرینی و کیک، سوهان، گز، آب‌نبات، کلوچه‌ها و به طور گسترده‌ای در صنایع آرایشی و بهداشتی هم استفاده می‌شود.
تولید بادام زمینی در ایران
اصلی‌ترین محل کاشت بادام‌زمینی ایران شهرستان آستانه‌اشرفیه استان گیلان است. این شهرستان در مجاورت رودخانه سفیدرود است و رسوبات این رودخانه موجب شده تا این شهرستان از خاک سبک، باکیفیت و حاصلخیز برخوردار شود.
وجود خاک مستعد و مرغوب که در دیگر نقاط گیلان و کشور کمتر نظیرش یافت می‌شود این منطقه را به کانون اصلی کشت و تولید بادام‌زمینی تبدیل کرده است. کیفیت بالا، طعم خوب، دانه‌های درشت و پرمحصول از مهم‌ترین ویژگی‌های بادام‌زمینی این شهرستان است.
در استان اردبیل هم کشاورزان شهرهای مغان، پارس‌آباد، بیله‌سوار، گرمی و کوثر در کاشت بادام‌زمینی به تبحر رسیده‌اند. استان‌ها گلستان و کردستان هم از پتانسیل‌های خوب تولید بادام‌زمینی کشورند. حتی استان‌های جنوبی و خراسان هم در کشت بادام‌زمینی سابقه دارند.
تولید و صادرات بادام زمینی در جهان:
در جهان سالانه حدود ۴۴ میلیون تن بادام‌زمینی تولید می‌شود که چین و هند با هم بیش از ۵۰ درصد بادام‌زمینی جهان را تولید می‌کنند. از سال ۲۰۱۹، چین با تولید ۱۷ میلیون تن بزرگترین تولیدکننده بادام‌زمینی جهان است و حدود ۳۶ درصد تولید جهان را در اختیار دارد. هند هم با تولید حدود ۷ میلیون تن، ۱۴ درصد بادام‌زمینی جهان را تولید می‌کند و در رتبه دوم قرار می‌گیرد.
کشورهای نیجریه و امریکا هم در رتبه‌های بعدی بزرگترین تولیدکنندگان بادام‌زمینی جهان‌اند.
بادام‌زمینی به طور گسترده در صنایع غذایی و نوشیدنی به شکل روغن، آرد، تنقلات و کره بادام‌زمینی استفاده می‌شود. تقاضای بسیار زیاد از طرف صنایع روغن‌کشی، صنایع غذایی و صنایع آرایشی باعث افزایش تقاضای خرید بادام‌زمینی در جهان است.
اگرچه هند و چین بزرگترین تولیدکنندگان بادام‌زمینی جهان محسوب می‌شوند، اما چون تولیدات آنها به شکل روغن بادام‌زمینی در داخل کشور مصرف می‌شود بنابراین سهم نسبتاً کوچکی در بازار جهانی دارند. صادرات بادام‌زمینی چین و هند روی‌هم‌رفته کمتر از ۲۰ درصد تجارت جهانی بادام‌زمینی است.
امریکا تقریبا ۱۰درصد بادام زمینی جهان را تولید می کند با این وجود طی سال های اخیر از پیشگامان صادرات این محصول است به‌طوری‌که بیش از ۳۰ درصد کل صادرات جهانی بادام‌زمینی در اختیار این کشور است.
بر این اساس امریکا را می‌توان بزرگترین صادرکننده بادام‌زمینی جهان دانست.
صادرکنندگان بعدی چین، مصر، سنگال، آرژانتین و چند کشور افریقایی، بسته به میزان تولید و کیفیت بعضی سال‌ها وارد بازار صادرات این محصول شده‌اند. در حال حاضر تنوع بادام‌زمینی در آفریقا بیش از سایر کشورهاست!
⚡ ایران با توجه به اینکه تقریباً رتبه خوبی در تولید بادام‌زمینی در جهان دارد اما به نسبت تولید رتبه صادراتی بسیار پایینی دارد. در سال‌های گذشته بازرگانان و تجار انواع متنوع بادام‌زمینی را از کشورهای مختلف وارد ایران کرده‌اند. اما در مجموع حجم تجارت ایران از بازار پررونق بادام‌زمینی در جهان کمتر از ۰٫۵ درصد است!
مصرف بادام‌زمینی در تمام کشورهای دنیا متداول است اما در برخی کشورها مصرف این ماده غذایی به بخشی از عادت روزانه مردم تبدیل شده است.
اتحادیه اروپا از بزرگترین بازارهای مصرفی بادام‌زمینی جهان است که نیازش را تنها از واردات تأمین می‌کند.
اتحادیه اروپا بیشترین واردات بادام‌زمینی جهان را پس از چین دارد و پس از آن کشورهای ویتنام، تایلند و اندونزی از واردکنندگان اصلی این محصول‌اند. حدود ۷۵ درصد واردات بادام‌زمینی جهان توسط این کشورها انجام می‌شود.
⚡ در بین کشورهای واردکننده بادام‌زمینی جهان کشورهای روسیه و اندونزی بازارهای باثباتی در بین واردکنندگان بادام‌زمینی محسوب می‌شوند. ضمن اینکه ویتنام، مالزی و فیلیپین هم ظرفیت‌های خوبی برای واردات بادام‌زمینی دارند.
فرصت ها و بازارهای جدید برای صادرات بادام زمینی
واردات بادام‌زمینی به اروپا در سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۸ به طور متوسط ۵٫۴ درصد در حجم رشد داشته است.
بیش از ۸۰ درصد کل واردات اروپا از خارج اتحادیه و از کشورهای درحال‌توسعه است. در پنج سال آینده، بازار بادام‌زمینی اروپا احتمالاً با نرخ رشد سالانه ۳-۵٪ افزایش خواهد یافت. این رشد برای هر دو نوع بادام‌زمینی بدون پوست و بادام‌زمینی بوداده بالاتر از متوسط جهانی خواهد بود.
منشأ رشد تقاضا در اروپا عمدتاً به تغییرات الگوهای مصرف مصرف‌کنندگان اروپایی، مثل افزایش تقاضا برای میان وعده‌های سالم‌تر، برمی‌گردد.
بازار کشورهای هلند، بریتانیا، فرانسه، اسپانیا و لهستان فرصت‌هایی را برای تأمین‌کنندگان کشورهای درحال‌توسعه فراهم کرده‌اند.
⚡در سال‌های اخیر عمده بادام‌زمینی ایران به کشورهای پاکستان، ترکیه، روسیه، ارمنستان، گرجستان، آذربایجان و اکراین و به طور محدود به کشورهای استرالیا و بلژیک صادر شده است.
اما در اروپا کشور اسپانیا می‌تواند مقصد صادراتی خوبی برای بادام‌زمینی ایران باشد. این کشور حجم زیادی از واردات بادام‌زمینی را از چین وارد می‌کند (حدود ۷۰درصد) و با توجه به افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل از چین، بادام‌زمینی ایرانی می‌تواند جایگزین خوبی برای بادام‌زمینی چینی باشد.
کشور آلمان هم از خریداران قدیمی محصولات ایرانی است و می‌تواند بازار خوبی برای بادام‌زمینی ایرانی باشد. دانه‌ها و خشکبار ایرانی سابقه خوبی در کشور آلمان دارند.
کشور ایتالیا هم به عنوان بزرگترین واردکننده بادام‌زمینی قاره اروپا ظرفیت بسیار خوبی برای پذیرش بادام‌زمینی ایرانی دارد.
کشور فرانسه هم حدود ۱۷ درصد بادام‌زمینی‌اش را از چین تهیه می‌کند که از لحاظ فاصله و هزینه‌های حمل تأمین از ایران برای این کشور مزیت دارد.
در اروپا فرانسه و اسپانیا بازارهای باثباتی اند، اما لهستان بیشترین رشد را در واردات این محصول را خواهد داشت.
و البته بازهم این کشور بیشترین رشد واردات بادام‌زمینی در سال‌های اخیر در اروپا را داشته است. بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، واردات لهستان سالانه ۱۳ درصد از نظر ارزش و ۱۱ درصد از نظر کمیت در واردات بادام‌زمینی رشد داشته است.
لهستان بخش زیادی از نیازش را از اروپا از کشورهای آلمان، چک و ایتالیا وارد می‌کند (از محل صادرات مجدد این کشورها)! قبلاً بخش اعظم واردات لهستان از کشور آرژانتین تأمین می‌شد.
این کشور حدود ۲۳ درصد وارداتش را از کشورهای چین، چین و تایپه و حتی کشور کره وارد می‌کند. با همه این تفاصیل بادام‌زمینی ایران می‌تواند در فضای رشد بادام‌زمینی این کشور جا باز کند یا اینکه از سایر رقبا در بازار سهم بگیرد.
کمبود کارخانجات فرآوری بادام‌زمینی از معضلات بادام‌زمینی کشور است و اغلب در واحدهای سنتی کارگاهی خشک و فرآوری می‌شود.
در این کارخانجات عمدتا فرآوری به معنی خشک کردن، دانه بندی و بسته بندی بادام زمینی است و صنایعی که خاص تهیه روغن بادام یا کره و فرآوری برای محصولات آرایشی و بهداشتی باشد بسیار محدود اند.
⚡ در مجموع در بسته بندی بادام زمینی کار قابل توجهی نشده است تا کالا به شکل تمیز و شکیل به مشتریان عرضه شود و اکثر صادرات بادام زمینی ایرانی به صورت فله بوده است. البته حجم بیشتر صادرات بادم زمینی در جهان هم با پوست و به صورت خام توسط کشورها مبادله شده است!
پیش‌بینی بازار صادراتی بادام‌زمینی تا ۲۰۲۷
⚡ پیش‌بینی می‌شود که بازار بادام‌زمینی در دوره پیش‌بینی ۲۰۲۲-۲۰۲۷ CAGR 4.5٪ را تجربه کند. ( این شاخص نشان می‌دهد که تقاضای بادام‌زمینی در کشورهای مختلف به طور متوسط هرسال ۴٫۵ درصد رشد کند که عدد بسیار بالایی است).
به دلیل شیوع کووید -۱۹، کشورهای صادرکننده بادام‌زمینی به‌شدت از کاهش تقاضا در کشورهای واردکننده در بحبوحه قرنطینه آسیب دیدند. علاوه بر این، صنایع تولیدی در بیشتر کشورهای درحال‌توسعه برای ماه‌ها تعطیل بودند که این امر منجر به کاهش تقاضای بادام‌زمینی در سطح جهان شد.
بااین‌حال، تقاضای بادام‌زمینی در حال حاضر به سطح قبل از COVID-19 بازگشته است و انتظار می‌رود که در طول دوره پیش‌بینی بین سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۷ هر سال ۴٫۵ درصد رشد کند. این رشد تقاضا بیشتر از سمت کشورهای آسیای جنوب شرقی و اروپا خواهد بود.
از سال ۲۰۱۹، چین و هند بزرگترین مصرف‌کنندگان و صادرکنندگان بادام‌زمینی در جهان هستند و بیش از ۳۶٫۰ درصد از مصرف جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. بااین‌حال، مصرف بادام‌زمینی در سنگال به میزان ۱۲ درصد طی سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۸ به طور چشمگیری افزایش یافت که موید رشد بازار در آسیای جنوب شری است.
روندهای کلیدی رشد صادرات بادام زمینی تا سال ۲۰۲۷
هند، ایالات متحده و آرژانتین صادرکنندگان عمده بادام‌زمینی در سطح جهان هستند. انتظار می‌رود افزایش تقاضا برای تنقلات مبتنی بر آجیل، کره آجیل و غذاهای غنی از پروتئین باعث افزایش تقاضا برای بادام‌زمینی در سطح جهان در دوره پیش‌بینی‌شده و در نتیجه باعث رونق صادرات شود.
⚡ در اروپا هلند، آلمان و بریتانیا سه کشوری هستند که فرصت‌های زیادی را برای صادرکنندگان بادام‌زمینی در کشورهای درحال‌توسعه ارائه می‌دهند. انتظار می‌رود در آینده بازار اروپا بادام‌زمینی به دلیل تغییر در الگوی مصرف مشتریان رشد کند، زیرا پروتئین گیاهی به جای پروتئین گوشتی محبوبیت پیدا می‌کند.
با افزایش علاقه مردم به تغذیه سالم، انتظار می‌رود بادام‌زمینی به منبع مهمی از چربی‌های غیراشباع، فیبر، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی تبدیل شود.
الزامات کیفی صادرات بادام‌زمینی
الزاماتی که برای صادرات بادام‌زمینی باید به آن توجه کرد حذف سنگ‌ها، پوست بادام‌زمینی و سایر مواد خارجی، دانه‌های چروکیده و بی‌رنگ و غیره هستند که می‌تواند در کیفیت و پذیرش محموله‌های صادراتی کمک زیادی کند.
یکنواختی و درشت بودن دانه‌ها هم از معیارهای کیفی بادام‌زمینی صادراتی است. به‌نوعی بازارهای صادراتی بیشتر بادام‌زمینی‌های سرت شده و تمیز را می‌پسندند.
از لحاظ بزرگی دانه‌ها، خریداران بادام‌زمینی در برخی کشورها ممکن است شاخص‌هایی را تعریف کنند و گاهی اوقات شماره‌هایی را بر حسب انس بیان می‌کنند! این شاخص در تجارت بادام‌زمینی HPSG، نامیده می‌شود.
اما این اعداد چه هستند؟ به‌عنوان‌مثال وقتی گفته می‌شود ۵۵ تا ۶۰ هسته در هر انس به معنی تعداد دانه‌های بادام‌زمینی تمیز شده در هر انس (هر انس معادل ۲۸٫۳۵ گرم ) است و هر چه این عدد بیشتر باشد نشان می‌دهد که در هر انس دانه‌های بیشتری از آن رقم و محصول وجود دارند و در نتیجه دانه‌ها ریزتر هستند.
بر اساس این سیستم درشتی (اندازه) بادام‌های زمینی در چهار گروه تقسیم‌بندی می‌شوند
۱- بادام‌زمینی ریز: هر انس معادل ۶۰-۸۰ دانه بادام‌زمینی است
۲- متوسط: معادل ۴۰-۶۰ دانه بادام‌زمینی است
۳- درشت: معادل ۳۰-۴۰ دانه بادام‌زمینی است
۴- خیلی درشت : که معادل ۲۰-۳۰ دانه بادام‌زمینی است
بادام‌زمینی پتانسیل صادراتی بسیار گسترده‌ای دارد و برای استفاده از این فرصت توجه بیشتری به جنبه‌های کیفی این محصول به ویژه کنترل افلاتوکسین نیاز دارد.
یکی از چالش‌های صادرکنندگان بادام‌زمینی در جهان رطوبت و آفلاتوکسین در محصولات بادام‌زمینی است. آفلاتوکسین یک ماده شیمیایی سمی است که با تسلط کپک‌های خاصی که در خاک، پوشش گیاهی و غلات وجود دارند و بخصوص با رطوبتی که بادام‌زمینی دارد شرایط رشد این میکروارگانیسم‌ها فراهم می‌شود و باعث کاهش کیفیت بادام‌زمینی می‌شوند.
حداکثر سطح آفلاتوکسین مورد پذیرش در بادام‌زمینی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. قبل از همه سطح افلاتوکسینی که در محصول شماست را بررسی کنید و اگر خارج از استاندارد است سعی کنید با چند راهکار ساده میزان افلاتوکسین خودتان را کاهش دهید.
⚡ اینکه چه نکاتی در داشت، برداشت، فرایند و نگهداری می‌تواند افلاتوکسین محصول را کاهش دهد مطالعه و اجرا کنید. قطعاً رعایت چنین اصولی سخت و پیچیده نیست و به‌راحتی با چند راهکار ساده می‌توانید میزان افلاتوکسین بادام‌زمینی خودتان را کاهش دهید. کاهش افلاتوکسین به معنی باز شدن پنجره‌های جدید صادراتی به‌سوی شماست.
بسته‌بندی بادام‌زمینی صادراتی
بسته‌بندی‌های صادراتی برای خشکبار بسیار متنوع است که بسته به سلیقه مشتری وزن کالا می‌توان تغییر پیدا کند. اما معمول‌ترین بسته‌بندی‌های صادراتی شامل:
- بسته‌بندی‌های ۲۵ کیلویی
- بسته‌بندی‌های ۱۰ کیلویی
- بسته‌بندی‌های ۵ کیلویی
- بسته‌بندی‌های ۱۰۰ گرمی
- بسته‌بندی‌های ۲۵۰ گرمی
- بسته‌بندی‌های ۵۰۰ گرمی
- بسته‌بندی‌های ۱ کیلویی
در مجموع برای عرضه بادام زمینی به صورت بسته بندی خرده فروشی باید علاوه بر استحکام و زیبایی بسته بندی، به فرهنگ مصرف و سلیقه مشتریان هم توجه کرد که می تواند از عوامل موفقیت صادراتی باشد.
اخیراً بادام‌زمینی طعم‌دار و یا با پوشش اضافه هم محبوبیت زیادی در بازار مصرف پیدا کرده است. هر چند طعم‌های برشته، شور و تند همچنان بر بازار تسلط دارند، اما طعم‌های جدیدی مانند «نارگیل» و «واسابی» هم فروش خوبی دارند.
علاوه بر طعم‌های جدید، تولیدکنندگان انواع جدیدی از پوشش‌ها را معرفی می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، یکی از برندهای پیشرو بادام‌زمینی در اروپا به نام Ültje dh یا Shrego، اخیراً نوع جدیدی از بادام‌زمینی پوشش داده شده را با تردی بالا و طعم شدید پاپریکا به اضافه مقداری فلفل معرفی کرده اند.
چنین محصولاتی در کشورهای پیشرفته روزبه‌روز در حال همه‌گیرشدن است! این محصولات جایگزین میان وعده‌هایی ناسالم مثل چیپس و غیره می‌شوند!
- به‌هرحال صادرات بادام زمینی از بازارهای پر رونق و جذاب تجارت جهانی است و از طرفی آوازه خشکبار و دانه‌های آجیلی ایران هم در جهان جایگاه خوبی دارد. اما برای موفقیت در صادرات علاوه بر تولید کالای با کیفیت به تحقیقات بازار و استفاده از روش‌های نوین بازاریابی و کمک از مشاوران صادراتی هم نیاز خواهید داشت!
اهمیت مهارت‌های صادراتی در یک صادرات موفق
اعتبار شما کلید موفقیت در صادرات است. حتی اگر یک شرکت کوچک را اداره می‌کنید باید خود را در سطح بین‌المللی به عنوان یک شریک بالقوه و قابل‌اعتماد معرفی کنید. اول‌ازهمه یک وب‌سایت بین‌المللی خوب داشته باشید که استاندارد باشد.
این وب‌سایت در درجه اول باید به زبان انگلیسی و بعد می‌توانید زبان‌های دوم و سوم را هم به آن اضافه کنید. یک کارت ویزیت بین‌المللی به‌خصوص به صورت الکترونیک برای خود ایجاد کنید و مهم‌تر از همه مهارت‌های صادرات (مهارت‌های فنی– مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های بازاریابی نوین صادرات) را در خود تقویت کنید.
فرصت‌های صادراتی را از طریق ابزارهای نوینی که آموخته‌اید جستجو کنید تا بهترین بازارهایی که ممکن است این فرصت‌ها برای شما ایجاد شوند را کشف کنید. مناسب‌ترین بازارها بازارهایی هستند که رشد روند بازار حالت رشد داشته باشد.
در تحقیقات بازار معمولاً از بین ۲۰-۳۰ بازار منتخب به ۵ بازار خواهیم رسید که درصد موفقیت در این بازارها بیش از سایر بازارهاست. سپس از بین بازارهای شناسایی شده حداکثر سه بازار را انتخاب می‌کنیم و به تحلیل دقیق‌تر این بازارها می‌پردازیم و در آخر بر اساس نیاز و خواسته مشتری، بازار را هدف می‌گیریم و درصد موفقیت را در بازارها افزایش می‌دهیم.
اما یکی از چالش های صادرات بادام زمینی مثل هر صادرات دیگری، مهارت کم صادرکنندگان ایرانی در یافتن مشتری و ایجاد ارتباط موثر و حرفه ای با آنان است!
چرا برای صادرات موفق و پایدار به مشاوران صادراتی نیاز است؟
ما سال‌ها کشور وارداتی بوده‌ایم و شاید مهارت‌های خوبی در واردات داشته باشیم؛ اما هرگز صادرکنندگان خوبی نبوده‌ایم و گواه آن وجود واسطه‌های فراوان در اطراف صادرکنندگان ایرانی است و صادرات مجدد کالای ایرانی از کشورهای واسطه توسط تجار و صادرکنندگان سایر کشورها هم دلیل دیگری بر ضعف مهارت‌های صادراتی صادرکنندگان ایرانی است.
برای نمونه، تولید ۹۰ درصد زعفران جهان در ایران است؛ اما تقریباً هیچ برند معروفی در زعفران نداریم و تقریباً تمام زعفران ایران به صورت فله از کشور خارج و در کشورهایی مثل اسپانیا با برند این کشور به سایر نقاط جهان با ده‌ها برابر ارزش‌افزوده صادرات مجدد می‌شود!
چنین داستان مشابهی تقریباً برای تمام محصولات ایرانی صادق است! اما راه رسیدن به صادرات پایدار و اینکه به سود واقعی صادرات دست پیدا کنیم چیست؟
هر تاجر، تولیدکننده و صادرکننده‌ای برای صادرات موفق به سه دسته مهارت نیاز دارد. هر یک از این مهارت‌ها در چرخه صادرات وارد می‌شوند کار خود را انجام می‌دهند به بهترین نحو اثرگذاری می‌کنند و ما نتایج فوق‌العاده آن را در تجارت و صادرات خود خواهیم دید.
ضمن اینکه این مهارت‌ها باعث می‌شود تا رفتار حرفه‌ای را در مقابل خریداران از خود نشان دهیم و این رفتارهای حرفه‌ای است که تا حد زیادی باعث اعتماد خریداران نسبت به ما می‌شود.
مهارت‌های صادراتی در سه دسته مهارت‌های فنی، مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های نوین بازاریابی صادراتی جای می‌گیرند که نه‌تنها باعث رفتار حرفه‌ای در صادرکننده می‌شوند؛ بلکه باعث می‌شوند تا از دورزدن‌های بیهوده، دوباره‌کاری‌ها و اشتباهات جلوگیری کنیم و صادرات پرسودتر و روان‌تری را تجربه کنیم.
⚡ جالب‌تر اینکه حتی کسانی که سال‌ها کار صادرات را تجربه کرده‌اند اذعان می‌کنند که اگر قبلاً این مهارت‌ها را داشتند وضعیت و موقعیت به‌مراتب بهتری نسبت به وضعیت فعلی داشتند. این موضوع نشان می‌دهد که این مهارت‌ها تا چه اندازه می‌تواند در نتایج و عملکرد صادراتی اشخاص و شرکت‌ها تأثیرگذار باشند.
دیدگاه‌ها (0)