صادرات استان خراسان جنوبی، فرصت ها و کشورهای هدف

✍ در این بخش قصد داریم شما را با ظرفیت‌ها، فرصت‌های بی‌نظیر صادراتی، کشورهای هدف و افزایش صادرات استان خراسان جنوبی آشنا کنیم!

چه فرصت هایی برای رشد صادرات استان خراسان جنوبی وجود دارد؟

معرفی استان خراسان جنوبی

خراسان جنوبی واقع در شرق ایران به مرکزیت بیرجند است. این استان از شمال با خراسان رضوی و از غرب با استان‌های یزد، اصفهان، سمنان و از شرق با کشور افغانستان و از جنوب با سیستان و بلوچستان هم مرز است.

• خراسان جنوبی پایتخت معطرترین و باکیفیت‌ترین طلای سرخ دنیا و دو محصول استراتژیک زعفران و زرشک است.

⚡ خراسان جنوبی رتبه اول تولید زرشک و عناب و رتبه دوم تولید زعفران و پنبه را دارد. این استان مقام ششم تولید انار را بین استان‌های ایران دارد و فردوس پس از ساوه و نی‌ریز سومین تولیدکننده انار ایران است.

پنج شهرک صنعتی در بیرجند، فردوس، قائن، نهبندان، و سربیشه مشغول فعالیت می‌باشند که انواع کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید ماشین‌آلات و محصولات پلاستیکی، ابزار پزشکی، محصولات کاغذی، و صنایع غذایی و مبلمان فعال هستند.

از جمله صنایع‌دستی استان که قدمتی زیاد دارد می‌توان به قالی‌بافی، جاجیم‌بافی، زرگری، پارچه‌بافی، نوغان‌داری و سوزن‌دوزی اشاره کرد

در استان معادن زیادی وجود دارد به‌گونه‌ای که تنها ذخایر منیزیم ایران (بیرجند و سربیشه) و بزرگ‌ترین و تنهاترین معدن آزبست ایران (نهبندان) در این استان قرار دارد. معدن مس در جنوب غربی استان از مهم‌ترین معادن استان است و به علت عیار بالای طلا در سطح جهانی مشهور است.

این استان رتبه چهارم کشور در تعداد معادن را دارد و بیش از ۶۰۰ معدن در آن وجود دارد و صادرات محصولات معدنی این استان به کشورهای چین، عراق، ترکیه، ارمنستان، اروپا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صورت می‌گیرد.

خراسان جنوبی دارای دو گمرک، بیرجند و ماهیرود است و همچنین دارای ۴ بازارچه به نام‌های یزدان، گلورده، ماهیرود و دوکوهانه است که با کشور افغانستان مرز مشترک دارند و تنها بازارچه ماهیرود سربیشه فعال است و سه بازارچه دیگر مبادلات تجاری صورت نمی‌گیرد.

وضعیت صادرات استان خراسان جنوبی

خراسان جنوبی ۹۸ درصد زرشک بی‌دانه جهان، ۹۷ درصد عناب کشور، دومین استان تولیدکننده زعفران ایران و رتبه اول زعفران باکیفیت جهان را دارد! در حالی است که سهم استان در صادرات زرشک و عناب تنها ۲ درصد و زعفران ۷۰ درصد میزان تولید است. سالانه ۲۲ هزار تن زرشک خشک، ۷ هزار تن عناب و ۷۰ تن زعفران خشک در استان خراسان جنوبی تولید می‌شود.

خراسان جنوبی با داشتن چنین محصولات راهبردی اما مسائل و مشکلات متعددی سبب شده آن‌طور که باید این محصولات در بازارهای داخلی و خارجی معرفی نشود و سهم اندکی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص دهد.

مهم‌ترین بازارهای هدف صادراتی استان خراسان جنوبی افغانستان، عراق، پاکستان، ترکمنستان و ارمنستان هستند. هم‌جواری استان خراسان جنوبی با کشور افغانستان باعث شده است ۳۷ درصد سهم صادرات کل کشور به کشور افغانستان به لحاظ ارزش و ۴۸ درصد وزنی مربوط به این استان باشد.

عمده کالاهای صادراتی استان خراسان جنوبی

زرشک خراسان جنوبی

این استان رتبه اول تولید زرشک ایران وجهان را دارد طور یکه ۹۵ درصد زرشک کشور در خراسان جنوبی تولید می‌شود و صادرات ۳۰۰ تن در سال از این محصول به کشورهای کانادا، هلند، استرالیا، امارات عربی، اردن، کویت و ایتالیا توانسته است جایگاه ویژه‌ای استان در جهان را نشان می‌دهد.

زرشک از محصولات استراتژیک و با مزیت خراسان جنوبی است. در این بین زرشک بی‌دانه که یک سال در میان به بار می‌نشیند از محصولات مخصوص این استان است. زرشک بی‌دانه خراسان جنوبی در دنیا بی‌رقیب است!

همیشه مشکلات زیادی پیش روی کشاورزان در تولید و فروش محصولات وجود دارد و تولید زرشک نیز با چالش‌هایی روبه‌روست.

قیمت بالای کود حیوانی، عدم وجود سوله و انبار نگهداری کالا در جلوگیری از دلال بازی، کمبود ابزار و ماشین‌آلات خشک کردن محصول می‌توان اشاره کرد. درحقیقت عدم وجود امکانات کافی، کشاورزان را مجبور به فروش زرشک با قیمت پایین می‌کند و در این بین سود زیاد نصیب واسطه‌ها می‌شود.

صادرات این محصول در سال‌های اخیر رشد زیادی داشته و همین موضوع سبب شده کشاورزان سطح زیر کشت زرشک قرمز را افزایش دهند.

مهم‌ترین انواع زرشک ایرانی برای صادرات، زرشک پف‌دار و دانه انار و زیر تالاری است.

⚡ زرشک دانه انار از زرشک پف‌دار ارزان‌تر است و در روسیه، اوکراین و ترکیه بسیار محبوب است. زرشک‌های اناری در تولید دارو و تولید آب‌نبات و شیرینی‌های مختلف استفاده می‌شود. اما زرشک پف‌دار به دلیل رنگ روشن و رطوبت کمتر خریداران بیشتری در کانادا، آلمان، ایتالیا، استرالیا، عراق، کویت و فرانسه دارد.

• برای صادرات زرشک درجه یک لازم است پارامترهای کیفیت زیر در نظر گرفته شود:

• محصولات جدید با طعم تازه
• عدم وجود دم یا شاخه و برگ در بسته‌بندی
• عدم وجود زرشک سفید در بسته‌بندی‌ها
• رطوبت استاندار

قیمت زرشک پس از انتخاب نوع آن به پارامترهای کیفیت و بسته‌بندی محصول بستگی دارد.

کیفیت زرشک صادراتی باید بسیار بالا باشد تا طرف مقابل را جلب کند. کشاورزان باید حین کشت و برداشت محصول استانداردهای لازم در استحصال محصول باکیفیت به کار بگیرند.

به‌کارگیری کارشناسان خبره در کشاورزی، استفاده از شیوه‌های نوین کشاورزی به جای شیوه‌های منسوخ شده تولید می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

عدم استفاده زیاد از سموم، عدم آلودگی‌های قارچی و میکروبی، خوش رنگی محصول، حجم و اندازه آن برای بسیار از کشورها اهمیت زیادی دارد. برخی از مشتریان صادراتی به زرشک ارگانیک احتیاج دارند. زرشک ارگانیک به دلیل کیفیت و مرغوبت بالایی که دارد از قیمت بیشتری نیز برخوردار است.

اگر شما تولیدکننده زرشک هستید و قصد صادرات این محصول را دارید باید محصول صادراتی خود را از بین باکیفیت‌ترین محصولات انتخاب کنید و نسبت به آن حساسیت زیادی داشته باشید و با جلب اعتماد طرف خارجی، می‌توانید صادرات موفقی داشته باشید.

⚡ بسیاری از افراد با اینکه محصول با کیفیتی تولید می‌کنند اما در صادرات موفق نیستند اینجاست که نقش بازاریابی محصول به‌خوبی نمایان می‌شود. اگر قادر نباشید با استفاده از بازاریابی، محصولتان را به دنیا معرفی کنید قطعاً هرچقدر محصول شما باکیفیت باشد چون دیگران شناختی از آن ندارند، نمی‌توانید صادرات موفق داشته باشید.

امروزه فروش و بازاریابی با شیوه سنتی جای خود را به بازاریابی دیجیتال در دنیا داده است و افرادی که در استفاده از این فناوری پیش‌گام هستند برد با آنهاست.

بسته‌بندی زرشک صادراتی از اهمیت بالای برخوردار است و باید متناسب با استاندارهای کشور هدف صورت گیرد و اطلاعات محصول (اطلاعات شرکت واردکننده و صادرکننده، کد یا شماره سریال، تاریخ تولید و انقضا، برند صادرکننده یا واردکننده) به‌صورت برچسب روی بسته‌بندی درج شود. بسته‌بندی محصول باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که در مدت زمان ارسال دریایی یا زمینی دچار آفت‌زدگی نشود.

صادرات زرشک برخلاف صادرات پسته که تنها باید از گمرک استان تولید شده اظهار شود این ممنوعیت را ندارد و می‌تواند در تمام گمرکات کشور اظهار و صادر شود.

هیچ استاندارد مشخصی برای صادرات زرشک وجود ندارد. در مورد انواع مختلف زرشک، تنها یک آنالیز آزمایشگاهی وجود دارد. به همین دلیل در صادرات هر نوع زرشک به گواهینامه استاندارد محصول یا واحد تولیدی نیازی نیست

تنها صدور گواهی بهداشت گیاه و سلامت نباتات و گواهی تأیید باغی بودن محصول جهت ترخیص ضروری است. همچنین ارزیاب گمرک نامه‌ای از سازمان جهاد، مبنی بر اینکه محصول از نوع وحشی زرشک نیست، تأییدیه دریافت می‌کند (که مجموعاً این تشریفات به صورت روال انجام می‌شود)

اما اگر مشتری در کشور هدف به گواهینامه یا تجزیه‌وتحلیل ویژه‌ای نیاز داشته باشد، تولیدکننده باید آن را برای خریدار تهیه کند.

به‌عنوان‌مثال، برخی مشتریان از تولیدکننده یا صادرکننده تجزیه‌وتحلیل معتبر سموم و آفت‌کش‌ها را برای محصولات صادراتی درخواست می‌کنند.

⚡ ورود موفق به بازارهای صادراتی برای هر بازرگان و تولیدکننده زرشک بخصوص با منابع خوبی که در استان خراسان جنوبی وجود دارد محیاست به شرطی که اصول موفقیت در بازاریابی و صادرات زرشک را رعایت کند.

عناب خراسان جنوبی

گیاه عناب از آن دست محصولات کشاورزی است که با شرایط آب‌وهوایی گرم و خشک بسیار سازگار است و می‌تواند شرایط نامطلوب مثل کم‌آبی، شوری خاک، بادهای شدید و گرم را تحمل کند و به رشد خود ادامه دهد و به‌عنوان یک محصول اقتصادی، جایگاه ویژه‌ای در بین محصولات کشاورزی خراسان جنوبی به دست آورد.

استان خراسان جنوبی توانسته است با تولید، ۴۸۵۹ تن در سال، ۹۷% عناب کشور را تأمین می‌کند و مقام اول کشور در تولید عناب را از آن خود کند. ایران بعد از چین و افغانستان سومین کشور تولیدکننده عناب است.

⚡ با اینکه سالیانه نزدیک به ۵ هزار تن عناب در کشور تولید می‌شود اما صادرات آن بسیار کم و حدود ۴۰ تا ۵۰ تن است. ارقام نشان می‌دهد این محصول نتوانسته است جایگاه واقعی خود را در صادرات را پیدا کند. اما ویژگی که عناب ایران را از سایر عناب‌ها متمایز می‌کند طعم شیرین آن است که بسیاری از مردم دنیا علاقه‌مند به مصرف آن هستند.

گران‌ترین نوع عناب، عناب دم نوشی است که بیشترین صادرات را بین دیگر انواع عناب ایران داراست.

عناب از آن دست محصولاتی است که به صورت فله‌ صادر می‌شود و تلاش زیادی برای برندینگ آن صورت نگرفته است. کم‌کاری تاجر و کشاورز ما این امکان را برای سایر کشورها فراهم می‌کند تا محصول باکیفیت ایرانی را با نام وبرند کشور خود به تمام دنیا صادر کنند.

عدم فرآوری (فرآوری محدود) این محصول در کشور از چالش‌های دیگر پیش روی صادرات آن است.

⚡ کشور چین توانسته است از عناب حدود ۱۰ ماده دارویی را به‌صورت قرص و اشکال دیگر به بازارهای جهانی عرضه کند. درخت عناب درختی است که ریشه، ساقه، برگ، گل و حتی هسته آن خواص دارویی دارد و چینی‌ها کمال استفاده از این ماده را می‌کنند. درحالی‌که صادرکننده گیاهان دارویی ما کار زیادی در حوزه عناب و صادرات این کالای باارزش انجام نداده است.

عموماً تبلیغات مناسب برای عناب ایرانی در بازارهای جهانی صورت نمی‌گیرد و اگر بازاریابی و تبلیغات مناسب نداشته باشید نمی‌توانید در بازارهای دنیا شناخته شوید و سهمی از بازار را از آن خود کنید. زیرا رقبا می‌توانند از شما سبقت بگیرند.

شرکت در نمایشگاه‌های اختصاصی و بین‌المللی، تلاش در معرفی خواص دارویی و غذایی از طریق تبلیغات اینترنتی برون‌مرزی ساخت فیلم‌های مستند، انیمیشن‌های علمی و آموزشی از جمله مواردی است که در شناخت این محصول مؤثر خواهد بود.

 تولید محصول باکیفیت، بازاریابی و تبلیغات هوشمند، بسته‌بندی صحیح و اصولی متناسب با استاندارهای جهانی از مواردی است که در داشتن صادرات موفق مؤثر است.

⚡ ورود موفق به بازارهای صادراتی برای هر بازرگان و تولیدکننده عناب بخصوص با منابع خوبی که در استان خراسان جنوبی وجود دارد محیاست به شرطی که اصول موفقیت در بازاریابی و صادرات عناب را رعایت کند.

زعفران استان خراسان جنوبی

این محصول به دلیل مصارف خوراکی و دارویی فراوان، موردتوجه بسیاری از مردم جهان قرار دارد، و خراسان جنوبی در تولید زعفران نه تنها مزیت نسبی بلکه از مزیت مطلق برخوردار است، این استان پس از خراسان رضوی، مقام دوم تولید و مقام اول در کیفیت زعفران کشور را دارد که آوازه زعفران قائنات گواه آن است.

اهمیت زعفران کاری از جنبه‌های گوناگون نظیر بهره‌وری بالای آب در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی، اشتغال‌زایی روستائیان و ارزش افزوده بالا، برای استان قابل‌توجه است.

زعفران محصول خاص و برتر خراسان جنوبی بوده و باید با برند خراسان جنوبی به جهان صادر شود. تولید و ارائه محصول باکیفیت و بر اساس نیاز مشتری می‌تواند موجب توسعه پایدار تجارت زعفران در خراسان جنوبی باشد.

⚡ بیش از ۹۰ درد زعفران جهان در ایران تولید می‌شود و از مجموع هشت میلیارد دلار گردش مالی زعفران در جهان تنها ۵۰۰ میلیون دلار نصیب ایران می‌شود. کشاورزان اعتراض دارند چرا با این که زعفران کالای استراتژیک صادراتی است سود مورد انتظار نصیب کشاورز و تاجر خرد ایرانی نمی‌شود و گاهاً کشاورز ممکن است در سال‌هایی ضرر نیز داشته باشد!

هرساله عرضه و تولید این محصول با مازاد روبه‌رو بوده و تقاضا برای آن متناسب با عرضه افزایش نیافته است و قطعاً برگ برنده با کسانی است که برای بازار خارجی برنامه‌ریزی کنند و بتوانند طلای سرخ را با حذف یا کاهش واسطه‌ها محصول را به دست مشتری واقعی برسانند.

قطعاً امکان صادرات محصول زعفران باکیفیت خراسان جنوبی به بسیاری از بازارها با قیمت‌های واقعی وجود دارد و می‌توان محصول را به دست خریداران واقعی رساند.

⚡ ورود موفق به بازارهای صادراتی برای هر بازرگان و تولیدکننده زعفران بخصوص با منابع خوبی که در استان خراسان جنوبی وجود دارد محیاست به شرطی که اصول موفقیت در بازاریابی و صادرات زعفران را رعایت کند.

گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی

 این استان توانسته است سهم بسزایی در تولید گیاهان دارویی داشته باشد و با تولید ۸۰۰ نوع گیاه دارویی باکیفیت به تناژ ۱۹۴۰ تن در سال مقام سوم کشور را از آن خود کند.

خراسان جنوبی اقلیم چهارگانه دارد و ۱۰ درصد گونه‌های گیاهان داروئی شناسایی شده کشور به خراسان جنوبی اختصاص دارد طور یکه در حال حاضر ۸۰۰ گونه گیاهی در این استان شناخته شده است.

⚡ گیاهان دارویی به دلیل شرایط جوی و کویری استان از کیفیت ممتازی برخوردار است و پتانسیل درآمدزایی فوق‌العاده دارد که متأسفانه تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

آنغوزه، شیرین‌بیان، وشاء، آویشن، خاکشیر، زیره سبز، کلپوره، درمنه، بومادران، بابونه، کما، آلوورا، سماق، نعنا فلفلی و نعنای محلی، به‌لیمو، اسطوخودوس، رزماری و کتیرا، زیره سیاه، موسیر، زنیان، رازیانه، گل ختمی، آنغوره، کتیرا – گون – کاکوتی – و اروانه، زنبق و زول جز گیاهان اولویت‌دار استان خراسان جنوبی‌اند.

گیاهان دارویی علاوه بر درآمدزایی بالا، مقاومت بسیار بالایی در برابر خشکسالی و کم‌آبی دارند و می‌توانند جایگزین مناسب محصولات آبی باشند.

به دلیل مواجه بودن کشور با کم ابی، کشت گیاهان دارویی و تلاش و برنامه‌ریزی و کار حرفه‌ای دقیق در صادرات گیاهان دارویی به‌ویژه فراورده‌های متنوع آن برای کشور بسیار سود اور خواهد بود.

امروزه تجارت گیاهان دارویی در جهان با مبالغ بالای صورت می‌گیرد که کاربرد آن در صنعت داروسازی و صنعت آرایشی – بهداشتی است.

هند از جمله کشورهای صادرکننده گیاهان دارویی جهان است. صادرات گیاهان دارویی به چین از ۵٫۴ میلیون دلار در ۱۷-۲۰۱۶ به ۱۳٫۴ میلیون دلار در ۱۹-۱۹-۲۰۱۸ افزایش‌یافته است، و چین را به یکی از پنج کشور برتر واردکننده تبدیل می‌کند که عمدتاً هند گیاهان دارویی و محصولات گیاهی را به این کشور صادر می‌کند اما ایران بخصوص خراسان جنوبی نیز ظرفیت بسیار بالایی در صادرات دارد و می‌تواند از این افزایش تقاضا به‌خوبی استفاده کند!

اما موضوع جذاب تر اینکه خوشبختانه تقاضای گیاهان دارویی به‌تدریج در کشورهایی ( مثل چین) و به‌ویژه کشورهای اروپایی و سایر کشورهای پیشرفته در حال افزایش است.

⚡ شناسایی کشورهایی که بیشترین واردات گیاهان دارویی را دارند، شناسایی پرکاربردترین گیاهان دارویی در جهان، تولید باکیفیت در شرایط مناسب، بازاریابی و تبلیغات در کشورهای هدف، آموزش و آشنایی با استاندارهایی که کشورهای صادرکننده گیاهان دارویی برای فروش محصولاتشان استفاده می‌کنند، می‌تواند ما را در معرفی این محصولات باارزش به دنیا و ایجاد تجارت پرسود کمک کند.

• عواملی که بر صادرات موفق در حوزه گیاهان دارویی تأثیر می‌گذارند شامل:

• استفاده از شیوه‌های مناسب کشاورزی
• روش کنترل کیفیت مناسب.
• کشت ارگانیک در مقیاس بزرگ.
•  پردازش و تحقیق و توسعه.
• استانداردسازی در محصولات، فرایندها و خدمات.
• وجود چارچوب نظارتی در تجارت گیاهان دارویی.
• و معرفی و تبلیغ هوشمندانه محصول شما در بازارهای بین‌المللی است.

⚡ ورود موفق به بازارهای صادراتی برای هر بازرگان و تولیدکننده گیاهان داروئی بخصوص با منابع خوبی که در استان خراسان جنوبی وجود دارد محیاست به شرطی که اصول موفقیت در بازاریابی و صادرات گیاهان داروئی را رعایت کند.

مهم‌ترین مشکلات صادراتی استان خراسان جنوبی:

سه محصول راهبردی خراسان جنوبی با سختی‌ها و زحمات کشاورزان استان در کاشت، داشت و برداشت بدون اشاره به نام استان بر محصولات در بازارهای ملی و جهانی به فروش می‌رسد.

چطور صادرکنندگان و تولیدکنندگان خراسان جنوبی از فرصت‌های پیش رو استفاده کنند؟

از مشکلات و چالش‌های عمده صادرات ایران من‌جمله صادرات استان خراسان جنوبی عدم استفاده تجار و تولیدکنندگان از مشاوران بازارهای صادراتی است! متأسفانه ورود بی‌برنامه، مقطعی و بدون آنکه یک مشاور صادراتی را در کنار خود داشته باشند عمدتاً باعث صادرات کوتاه‌مدت با سود پایین و حتی در مواردی ضرر شده است!

موضوع دیگر که کارشناسان صادرات و مشاورین به‌شدت تاکید دارند لزوم تقویت مهارت‌های صادراتی در بین صادرکنندگان است! تقویت این مهارت‌ها (مهارت‌های ارتباطی و فنی صادرات) باعث می‌شود ارتباط بهتری بین صادرکننده با ذی‌نفعان (خریدار بین‌المللی کالا، مشاوران و سازمان‌های دولتی، شرکت‌های حمل‌ونقل و غیره) شکل بگیرد!

⚡ در این حالت نه‌تنها سود و درآمدهای ارزی بسیار خوبی نصیب تاجر و تولیدکننده استان می‌شود بلکه پایداری و دام این درآمدها هم به‌مراتب از یک صادرات مقطعی و بی‌برنامه بیشتر خواهد بود!